Πόνος και λάθη

Κάτια Σάββα

Εφημερίδα Πολίτης

22/10/2016

ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΥΣ (ΜΕΡΟΣ Γ)

Στο πλαίσιο της έρευνας του «Π» για το ζήτημα των αγνοουμένων, μέρος της οποίας δημοσιεύθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο, ο επίτροπος Προεδρίας για Ανθρωπιστικά Θέματα Φώτης Φωτίου μιλά για πρώτη φορά εκ μέρους της πολιτείας ευθαρσώς για τις πολιτικές διαστάσεις του ζητήματος. Φωτίζοντας πτυχές, καθιστώντας τις πλέον και παραδεχτές από την ίδια την πολιτεία που χρόνια σφύριζε αδιάφορα, για τα πρώτα χρόνια, τα λάθη και τις παραλείψεις που έγιναν, χαρακτηρίζοντας πολλά και αδικαιολόγητα, για να φθάσει στο σήμερα και στις προσπάθειες που καταβάλλονται για να εξακριβωθεί η τύχη όλων των αγνοουμένων, κλείνοντας έτσι μισό αιώνα αβεβαιότητας για τους συγγενείς, όσοι βεβαίως είναι ακόμη εν ζωή. «Με όλη την ειλικρίνεια και σεβασμό σ’ αυτούς που έχουν υποφέρει και τους προκαλέσαμε τόσο πόνο από τα λάθη, τις παραλείψεις ή ακόμα και την απραξία μας, εκφράζουμε τη μεγάλη μας συγγνώμη» είναι το καταληκτικό του σχόλιο στη συνέντευξη που παραχώρησε στον «Π». Δικαιολογημένα ο κ. Φωτίου, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα τον Σεπτέμβριο του 2014, σημειώνει πως «δεν θα μιλήσω για τις προηγούμενες κυβερνήσεις ή για το τι έγινε ή δεν έγινε. Να μην ξεχνούμε όμως τις δυσκολίες και τα προβλήματα που δημιούργησε η τουρκική εισβολή τα πρώτα χρόνια μετά το 1974. Πρόσφυγες, εγκλωβισμένοι, αγνοούμενοι, τραυματίες κ.λπ. Ήταν δύσκολα χρόνια για όλους. Όμως, δεν σημαίνει ότι δεν θα μπορούσαν να γίνουν περισσότερα για τις οικογένειες των αγνοουμένων, που πάρα πολλές από αυτές βίωσαν όχι μόνο το μαρτύριο της εξαφάνισης των δικών τους αλλά και τις συνέπειες της προσφυγιάς».

Μαρτυρίες και σύγχυση
Ζητήσαμε από τον κ. Φωτίου να τοποθετηθεί για τα όσα καταγγέλλουν άνθρωποι που έζησαν από πρώτο χέρι τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της Υπηρεσίας Αγνοουμένων, οι οποίοι κάνουν λόγο για μαρτυρίες που δεν έμαθαν ποτέ οι συγγενείς. «Είναι γεγονός ότι για κάποιες περιπτώσεις υπήρχαν μαρτυρίες για τον θάνατο αλλά ταυτόχρονα υπήρχαν και άλλες μαρτυρίες που αμφισβητούσαν τη μαρτυρία του θανάτου. Ας μην ξεχνούμε ότι οι αγνοούμενοί μας εξαφανίζονταν σε περιοχές που περιήλθαν υπό τον έλεγχο του τουρκικού στρατού και οι περιοχές αυτές εξακολουθούν να είναι υπό τον έλεγχό τους. Ως εκ τούτου δεν υπήρχε η δυνατότητα διασταύρωσης και τεκμηρίωσης των όποιων μαρτυριών. Θα ήθελα να τονίσω όμως ότι κάθε οικογένεια -και δικαιολογημένα- ζητούσε και ζητά πειστικές και τεκμηριωμένες αποδείξεις για την τύχη του δικού τους ανθρώπου. Δεν θα μπορούσαν να ληφθούν αποφάσεις με βάση εικασίες ή έστω μαρτυρίες. Αυτό δεν θα γινόταν αποδεκτό από τις ίδιες τις οικογένειες ούτε και θα ήταν συμβατό με το τι αποτελεί πραγματική διευκρίνιση της τύχης αγνοουμένων παγκοσμίως».

Πολλά τα λάθη
Ο κ. Φωτίου κάνει αναφορά στο πρόγραμμα της ΚΔ το οποίο άρχισε το 1999, όταν λήφθηκαν οι αναγκαίες πολιτικές και ανθρωπιστικές αποφάσεις «για να δοθούν απαντήσεις έστω και σε μικρό αριθμό οικογενειών, από εκταφές που πραγματοποιήθηκαν σε χώρους οι οποίοι ευρίσκοντο υπό τον έλεγχο της ΚΔ. Η απόφαση αυτή λήφθηκε λόγω της άρνησης της τουρκικής πλευράς και της στασιμότητας που επικρατούσε τότε στο πλαίσιο της ΔΕΑ. Η τότε κυβέρνηση είχε αποφασίσει μονομερείς εκταφές από συγκεκριμένους χώρους στις ελεύθερες περιοχές όπου είχε ταφεί, στις δύσκολες μέρες του 1974, αριθμός συμπατριωτών μας ως «άγνωστοι». Είναι γεγονός ότι τις δύσκολες εκείνες μέρες έγιναν λάθη και παραλείψεις, δικαιολογημένα ή όχι. Δυστυχώς το κόστος για τα λάθη αυτά το επωμίστηκαν οι οικογένειες που αναζητούσαν τους δικούς τους. Οι εκταφές έγιναν με στόχο να δοθούν απαντήσεις στις οικογένειες, εκεί που μπορούσαμε να τις εξασφαλίσουμε με δικές μας ενέργειες και πρωτοβουλίες». Ο κ. Φωτίου συνεχίζει εξηγώντας πως «όταν έγιναν οι πρώτες εκταφές εντοπίστηκαν πολλά άλλα λάθη και παραλείψεις που ακολούθησαν τις άτακτες και ανορθόδοξες ταφές που έγιναν στα κοιμητήρια Λακατάμιας και Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης».

Εν συνεχεία πάει πίσω στην περίοδο 1979-81, όταν πραγματοποιήθηκαν «με μη επιστημονικό τρόπο εκταφές λειψάνων από χώρους που έφεραν την ένδειξη ότι είχαν ταφεί Eλλαδίτες ως επώνυμοι ή άγνωστοι. Τα λείψανα που είχαν εκταφεί δόθηκαν σε οικογένειες στην Ελλάδα ως ανήκοντα στα αγαπημένα τους πρόσωπα. Στην πορεία του προγράμματος διαπιστώθηκε ότι στις οικογένειες αυτές δόθηκαν λανθασμένα λείψανα. Καταβλήθηκαν τεράστιες προσπάθειες για εξασφάλιση γενετικών δειγμάτων από τις οικογένειες αυτές στην Ελλάδα και για να συναινέσουν να επιστρέψουν τα λείψανα στην Κύπρο για επιστημονικές εξετάσεις. Έχουμε σχεδόν ολοκληρώσει αυτήν την προσπάθεια. Υπολείπεται η επιστροφή στην Κύπρο μόνο ενός μικρού αριθμού λειψάνων που κατέχουν οικογένειες στην Ελλάδα. Οι προσπάθειές μας συνεχίζονται». Ο επίτροπος αποκαλύπτει πως «μόλις την περασμένη εβδομάδα πραγματοποιήσαμε εκταφές από τρεις χώρους στην Ελλάδα και τα λείψανα θα μεταφερθούν σύντομα στην Κύπρο για τις αναγκαίες επιστημονικές εξετάσεις. Είναι ένα τραγικό κεφάλαιο, ένα κεφάλαιο που προκαλεί επιπρόσθετο πόνο στις δοκιμαζόμενες οικογένειες, οι οποίες πληροφορούνται μετά από τόσα χρόνια ότι κατείχαν και μνημόνευαν λάθος λείψανα. Παρά την πικρία και τον πόνο οι οικογένειες αυτές μάς έχουν δώσει μαθήματα ανθρωπιάς και μεγαλοψυχίας και εκφράζω την απεριόριστη εκτίμηση, σεβασμό και ευγνωμοσύνη μας».

Η δεύτερη εκκρεμότητα του προγράμματος της ΚΔ αφορά και πάλι τις εκταφές που έγιναν την περίοδο 1979-81. «Έχουμε διαπιστώσει επιστημονικά ότι τα λείψανα που είχαν εκταφεί από τα δυο κοιμητήρια και δεν δόθηκαν σε οικογένειες, είχαν τοποθετηθεί σε οστεοφυλάκιο στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Όταν άρχισε το πρόγραμμα της ΚΔ τα λείψανα παραλήφθηκαν για επιστημονικές εξετάσεις. Διαπιστώθηκε ότι τύγχαναν κατά καιρούς χημικού ψεκασμού. Ως αποτέλεσμα έχει καταστραφεί το γενετικό υλικό των λειψάνων και ως εκ τούτου δεν μπορεί να γίνει ταυτοποίησή τους. Το ΙΝΓΚ έχει προβεί σε πιλοτική μελέτη για επίλυση του προβλήματος, χωρίς όμως επιτυχία μέχρι στιγμής. Δείγματα έχουν σταλεί και σε άλλα εξειδικευμένα εργαστήρια στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στις ΗΠΑ. Δυστυχώς όμως μέχρι στιγμής δεν φαίνεται ορατή η επίλυση του προβλήματος. Ανεξάρτητα, όμως αυτού, δεν εφησυχάζουμε και θα συνεχίσουμε τις προσπάθειες τόσο εντός Κύπρου όσο και εκτός για επίλυσή του».

Κλείνει με «Φαέθων»
Όσον αφορά τον τομέα των εκταφών στις ελεύθερες περιοχές ο κ. Φωτίου εξηγεί πως υπολείπεται μόνο μια εκταφή στο κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Η εκταφή αυτή αφορά πεσόντες Ελλαδίτες που επέβαιναν στην τορπιλάκατο «Φαέθων» που βυθίστηκε τον Αύγουστο του 1964 στον κόλπο του Ξερού, μετά από επίθεση που δέχθηκε από τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη. «Η εκταφή αυτή έχει ήδη προγραμματιστεί και θα σηματοδοτήσει την ολοκλήρωση των εκταφών στις ελεύθερες περιοχές. Υπενθυμίζεται ότι εκτός από τις εκταφές στα κοιμητήρια Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης και Λακατάμιας, προχωρήσαμε και στη σημαντική ανασκαφή στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας, όπου πρόσφατα παραδώσαμε τα λείψανα των πεσόντων του ΝΟΡΑΤΛΑΣ στις οικογένειές τους, καθώς και άλλες μεμονωμένες εκταφές από οικογενειακούς τάφους, που αφορούν αιτήματα από συγγενείς. Στόχος της προσπάθειάς μας είναι, εκεί που μπορούμε, να δοθούν απαντήσεις σε κάθε οικογένεια και αυτοί που θυσιάστηκαν για μας, όπως και οι οικογένειές τους, να τύχουν της ανάλογης και πρέπουσας αναγνώρισης και τίμησης από την πολιτεία», προσθέτει ο κ. Φωτίου, για να τονίσει εκ νέου ότι έγιναν λάθη και να ζητήσει εκ μέρους της πολιτείας συγγνώμη. «Έστω και τώρα έχουμε υποχρέωση και ευθύνη ως πολιτεία και ως κοινωνία, εκεί που μπορούμε να διορθώσουμε αυτά τα λάθη και αυτό κάνουμε. Όμως ο χρόνος δεν μπορεί να γυρίσει πίσω, ούτε και οι προσπάθειές μας αποτελούν βάλσαμο στις πληγές που έχουν προκληθεί στις οικογένειες των συμπατριωτών μας».

Όχι πολιτική διασύνδεση
«Οι οικογένειες δικαιούνται να έχουν όλες τις πληροφορίες και τα στοιχεία που αφορούν την περίπτωση του συγγενή τους ώστε να μπορούν να προχωρήσουν στο κλείσιμο ενός κεφαλαίου της τραγωδίας που βιώνουν. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας και όλοι μας θέτουμε την ανάγκη για πλήρη και τεκμηριωμένη διευκρίνιση της τύχης μέχρι και του τελευταίου αγνοούμενού μας. Αυτό είναι καθήκον και υποχρέωση όλων μας. Μένει να φανεί κατά πόσο οι πολιτικές εξελίξεις θα δώσουν ώθηση για μια πραγματική και ειλικρινή συνεργασία στις προσπάθειες επίλυσης αυτής της τραγωδίας. Όμως, με κανένα τρόπο η ανθρωπιστική πτυχή της τραγωδίας πρέπει να συνδεθεί με τις θετικές ή αρνητικές εξελίξεις στο πολιτικό θέμα», εξηγεί ο κ. Φωτίου, ο οποίος σημειώνει πάντως πως «η κυβέρνηση καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια τόσο στο πλαίσιο των συναντήσεων του Προέδρου της Δημοκρατίας με τον κ. Ακιντζί όσο και σε άλλες συναντήσεις. Ενόψει της τραγικότητας και κρισιμότητας των στιγμών και λόγω του ότι τα χρονικά περιθώρια είναι πλέον πολύ περιορισμένα, και ο κίνδυνος τερματισμού των προσπαθειών ορατός, θα αναληφθεί από μέρους μας μια συντονισμένη και οργανωμένη προσπάθεια, τόσο εντός Κύπρου όσο και εκτός, προς πάσα κατεύθυνση, που είναι σε θέση να συμβάλει στην επίτευξη προόδου, πείθοντας την κατοχική δύναμη να συνεργαστεί επιτέλους ουσιαστικά».

Η κυβέρνηση στηρίζει τη ΔΕΑ, αλλά δεν είναι ικανοποιημένη από τα αποτελέσματα και ρυθμούς της
«Η κυβέρνηση δεν θεωρεί την παράδοση μεμονωμένων οστών ή μικρού μέρους των λειψάνων ως πλήρη διευκρίνιση της τύχης των αγνοουμένων. Οι οικογένειες δικαιούνται να έχουν τα πλήρη λείψανα των συγγενών τους, εκτός από τις περιπτώσεις που λόγω των συνθηκών θανάτου η πλειονότητα των οστών να έχει καταστραφεί. Δικαιούνται επίσης να έχουν πλήρη και τεκμηριωμένη ενημέρωση για την υπόθεση του αγαπημένου τους προσώπου. Αυτό συνεπάγεται η σωστή και πλήρης διευκρίνιση της τύχης του κάθε αγνοούμενού μας», σημειώνει ο επίτροπος, για να παραδεχτεί πως η κυβέρνηση στηρίζει το έργο της ΔΕΑ «ανεξάρτητα από το ότι δεν είμαστε ικανοποιημένοι από τα αποτελέσματα και τους ρυθμούς της». Η επικέντρωση της ΔΕΑ, προσθέτει, στις εκταφές και η παράδοση στις οικογένειες μεμονωμένων οστών ή ακόμα και ολοκληρωμένων λειψάνων «αφήνει αρκετά ερωτήματα και ερωτηματικά που βασανίζουν τις οικογένειες. Θεωρούμε ότι εκτός από την παράδοση των λειψάνων θα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια και να δίνονται στις οικογένειες όλα τα αναγκαία στοιχεία και πληροφορίες που αφορούν την τύχη του συγγενή τους». Συνεχίζει προσθέτοντας ότι επείγει η λήψη μέτρων από πλευράς ΔΕΑ ώστε να επιλυθούν αποτελεσματικά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το πρόγραμμα εκταφών της, το συντομότερο. Ο κ. Φωτίου επαναλαμβάνει στο σημείο αυτό την άκαμπτη στάση της Τουρκίας στο όλο θέμα η οποία προκαλεί πληθώρα προβλημάτων στο πρόγραμμα της ΔΕΑ. Μεταξύ άλλων αναφέρεται στη δραματική μείωση των λειψάνων Ε/Κ που εντοπίζονται στις κατεχόμενες περιοχές αλλά και στις σκόπιμες μετακινήσεις οστών από τους πρωτογενείς χώρους ταφής, όπως της Άσσιας, Κορνόκηπου, Αγίου Ιλαρίωνα κ.λπ. «Και σε αυτό το τραγικό θέμα δεν υπήρξε οποιαδήποτε πρόοδος», εξηγεί. Σε άλλο σημείο αποκαλύπτει πως «παρά την απόφαση της Τουρκίας για παραχώρηση άδειας για δέκα εκταφές κάθε χρόνο για τα επόμενα τρία χρόνια σε στρατιωτικές ζώνες, τα προβλήματα παραμένουν. Θα πρέπει να δοθεί απρόσκοπτη πρόσβαση τόσο για εκταφές όσο και για έρευνες για υπόδειξη χώρων ταφής. Τα αποτελέσματα από τις εκταφές στις στρατιωτικές ζώνες, μέχρι στιγμής, είναι δυστυχώς απογοητευτικά και οι αρχικές μας εκτιμήσεις έχουν επαληθευθεί». Καταλήγοντας ο κ. Φωτίου εξηγεί πως η Τουρκία πρέπει επιτέλους να σεβαστεί και να εφαρμόσει χωρίς οποιαδήποτε άλλη κωλυσιεργία και τακτικισμούς τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ. «Ίσως με αυτόν τον τρόπο να υπάρξει και πρόοδος στις προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος στο πλαίσιο της ΔΕΑ»...

Η ανάγκη για πλήρη διερεύνηση και αλήθεια

Κάτια Σάββα

Εφημερίδα Πολίτης

16/10/2016

ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΥΣ (ΜΕΡΟΣ Β)

«Άνθρωποι δεν εξαφανίζονται τυχαία ούτε και είναι αδύνατος ο εντοπισμός τους. Οι εξαφανίσεις είναι μια πολιτική πράξη με καθαρά πολιτικούς στόχους. Αυτό ισχύει τόσο για την περίπτωση της Κύπρου όσο και για άλλες χώρες. Το φαινόμενο χρησιμοποιείται για υλοποίηση πολιτικών σχεδιασμών. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις παγκοσμίως υπάρχει εμπλοκή διαφόρων κρατικών δομών» εξηγεί. «Λόγω αυτής της εμπλοκής δεν εξαφανίζονται μόνο οι άνθρωποι αλλά οι υπαίτιοι προσπαθούν να εξαφανίσουν και τα τεκμήρια και τις πληροφορίες, εξ ου και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι προσπάθειες διερεύνησης. Από τη στιγμή που υπάρχει εμπλοκή των κρατικών δομών το έργο της διερεύνησης είναι δύσκολο εκτός σε περιπτώσεις που το κράτος το ίδιο πάρει τις αναγκαίες πολιτικές και ανθρωπιστικές αποφάσεις αναζητώντας την αλήθεια ή εξαναγκαστεί από εξωγενείς παράγοντες να λάβει κάποια μέτρα. Δυστυχώς οι οποιεσδήποτε ενέργειες από πλευράς κρατών αφορούν περισσότερο τη συγκάλυψη παρά την αποκάλυψη. Είναι λίγα τα παραδείγματα που κράτη αποφάσισαν να διευκολύνουν τη διερεύνηση. Αυτό για τον λόγο ότι οι εξαφανίσεις θεωρούνται έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και το ίδιο το κράτος θα πρέπει να προβεί σε κυρώσεις εναντίον των ανθρώπων ή οργάνων του που το υπηρέτησαν και το υπηρετούν».
Με αυτά τα λίγα ο Ξενοφών Καλλής, σύμβουλος του Ελληνοκυπριακού μέλους της ΔΕΑ, μετά από 42 χρόνια αδιάφορου σφυρίγματος, θέτει το ζήτημα των αγνοουμένων σε ένα ουσιαστικό πλαίσιο απαντώντας, εμμέσως πλην σαφώς, στα αναρίθμητα «γιατί» των συγγενών αγνοουμένων που τόσα χρόνια περιμένουν τους δικούς τους να επιστρέψουν. Όχι ζωντανοί. Αλλά με υπόσταση, αντικαθιστώντας τα 42 χρόνια ύπαρξής τους σε έναν φάκελο... Από αυτούς από τους οποίους βρίθει το Αρχείο της Υπηρεσίας Αγνοουμένων. Καφέ, πορτοκαλί, γαλάζιοι αναλόγως, εξηγεί λειτουργός το Αρχείου της Υπηρεσίας Αγνοουμένων, ο οποίος βοήθησε στην έρευνα του «Π». Οι καφέ φάκελοι περιέχουν πληροφορίες και μαρτυρίες γύρω από την εξαφάνιση, οι γαλάζιοι φάκελοι αφορούν σε θέματα περιουσιών τους, οι πράσινοι αφορούν τις υποθέσεις στα κατεχόμενα που υπάγονται στο πρόγραμμα της ΔΕΑ, οι πορτοκαλί στις ελεύθερες περιοχές υπό το πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας...
Αυτοί οι φάκελοι είναι ό,τι απέμεινε από τους αγνοούμενους του 1974, για τους συγγενείς τους. Σε αυτούς ανατρέχουν για πληροφορίες, σε αυτούς ακόμη και μετά τον εντοπισμό των λειψάνων για μια τελευταία διασταύρωση, «για να σιγουρευτούν ότι ο τόπος εντοπισμού συνάδει με τα γεγονότα εξαφάνισης», γεγονός που δείχνει τη σύνδεση. «Όλοι μας ανήκουμε στην κοινωνία είτε ως ζωντανοί είτε ως νεκροί. Στην περίπτωση του αγνοουμένου αναιρείται με βίαιο τρόπο το δικαίωμα να υπάρχει και να αποτελεί μέρος της κοινωνίας του είτε ως ζωντανός είτε ως νεκρός. Είναι αυτή η αβεβαιότητα που μαστίζει τις οικογένειες σε όλο τον κόσμο και προκαλεί τόση δυστυχία και πόνο» τονίζει ο κ. Καλλής, ερμηνεύοντας και τον όρο αγνοούμενος: «Από ανθρωπιστικής πλευράς αγνοούμενος είναι κάποιος ο οποίος δεν επιστρέφει σπίτι του για φαγητό και η οικογένεια δεν γνωρίζει τι απέγινε. Στο τραπέζι υπάρχει η άδεια καρέκλα και το άδειο πιάτο. Η οικογένεια βιώνει το μαρτύριο της αβεβαιότητας μη γνωρίζοντας εάν ο δικός τους είναι ζωντανός ή νεκρός. Η προσμονή της επιστροφής ανατρέπει τις ζωές και την καθημερινότητα όλων. Η εξαφάνιση κυριαρχεί σε όλες τις πτυχές της ζωής τους. Παιδιά μεγαλώνουν χωρίς πατέρα ή μητέρα, οι γονείς πεθαίνουν με το παράπονο και τα πολλά 'γιατί', οι γυναίκες βιώνουν καθημερινά τα συναισθήματα της Πηνελόπης... Η εξαφάνιση δηλαδή ενός ατόμου δεν αποτελεί μόνο έγκλημα για το θύμα αλλά και ένα συνεχές έγκλημα για τους υπόλοιπους που τον αναμένουν. Στην τελική ανάλυση αγνοούμενος είναι το άτομο του οποίου του αφαιρείται με τον πιο βάρβαρο και αυθαίρετο τρόπο η ανθρώπινη υπόστασή του».

Το παιγνίδι των αριθμών
Μεγαλώσαμε με συνθήματα όπως το «Τα σύνορά μας είναι στην Κερύνεια», «Όλοι οι πρόσφυγες στα σπίτια τους», «1619 αγνοούμενοι». Ο Ανδρέας Στυλιανού γιος πεσόντος πλέον, που τάφηκε με τιμές ήρωα, αφού τα λείψανα του για χρόνια αγνοούμενου πατέρα του εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο στο χωριό Τέμπλος στην Κερύνεια, λέει με πικρία στον «Π» (σ.σ. η συνέντευξη παρουσιάστηκε χθες στον «Π») ότι οι συγγενείς αγνοουμένων υπήρξαν θύματα ενός κακού μάρκετινγκ διαχρονικά των κυβερνήσεων της χώρας με σκοπό να ασκήσουν πιέσεις στο εξωτερικό εις βάρος της εγκληματικής Τουρκίας. «Πιστεύω ότι και το νούμερο 1619 είναι πλασματικό, στο πλαίσιο αυτού του κακού μάρκετινγκ» μας εξηγεί. Ο Ξενοφών Καλλής, χωρίς να διαψεύδει τον αριθμό, εξηγεί: «Δυστυχώς σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις παγκοσμίως δεν ακολουθείται η ταξινόμηση και η ετοιμασία καταλόγων με καθαρά ανθρωπιστικά κριτήρια. Υπερισχύουν τα πολιτικά και νομικίστικα κριτήρια. Δηλαδή σε μια διένεξη οι αντιμαχόμενες πλευρές προσπαθούν η μια να αυξήσει δραματικά τους αριθμούς των θυμάτων, νεκρούς, αγνοούμενους κ.λπ., για σκοπούς πολιτικούς και προπαγάνδας, και από την άλλη η άλλη πλευρά προσπαθεί εντελώς το αντίθετο. Στο τέλος επικρατεί η πλευρά που υπερισχύει πολιτικά της άλλης πλευράς, συνήθως με την ανοχή και συνενοχή των τρίτων. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα πάρα πολλές υποθέσεις, που από ανθρωπιστικής πλευράς πρέπει να ταξινομηθούν ως αγνοούμενοι, να μην θεωρούνται ως τέτοιες για καθαρά πολιτικούς λόγους. Όμως συμβαίνει και το αντίθετο, δηλαδή άτομα που δεν θα έπρεπε να θεωρούνται αγνοούμενοι θεωρούνται αγνοούμενοι για καθαρά πολιτικούς λόγους και σκοπιμότητες. Αυτό συνήθως συμβαίνει από πλευράς του δυνατού και του ενόχου σε μια διένεξη που επιβάλλει τα 'θέλω' του. Η μη συμπερίληψη υποθέσεων στους καταλόγους αγνοουμένων έχει σοβαρές και αρνητικές συνέπειες για τις οικογένειες, επειδή τους στερούν, για καθαρά πολιτικούς λόγους, το δικαίωμα του σεβασμού και της αποκατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, που έχει σαν αποτέλεσμα να μην πληροφορηθούν ποτέ για την τύχη του δικού τους».

Το τραγικό τέλος
Τρία πράγματα σηματοδοτεί η διευκρίνιση της τύχης ενός αγνοουμένου και η ταυτοποίηση των λειψάνων, εξηγεί ο κ. Καλλής: Την επιστροφή του στην οικογένειά του, έστω και με τη μορφή των λειψάνων, την επανένταξή του στο κοινωνικό σύνολο με τη μορφή της νέας κατοικίας του, δηλαδή του τάφου σε ένα κοινωνικό κοιμητήριο και τις διαδικασίες επούλωσης των πληγών και αποδοχής των νέων δεδομένων, δηλαδή της υπόστασης του δικού τους ως νεκρού. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την τέλεση κηδείας, τέλεση μνημοσύνου, συμπαράσταση και αλληλεγγύη στον χαμό από το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο και την πολιτεία κ.λπ. «Όλα τα πιο πάνω συμβάλλουν ώστε η οικογένεια να κλείσει το τραγικό κεφάλαιο της αβεβαιότητας του πόνου και του μαρτυρίου που βίωσαν με την εξαφάνιση του δικού τους και να προχωρήσει στην επούλωση των πληγών και στη συνέχιση της ζωής τους».

Είδος πολυτελείας
Καταλήγοντας ο κ. Καλλής μας αποκαλύπτει ότι «υπάρχουν πάρα πολλές άλλες πτυχές που αφορούν τις εξαφανίσεις, όπως το δικαίωμα στην αλήθεια, το δικαίωμα στη δικαιοσύνη και πολλά άλλα που καλύπτονται από πάρα πολλές συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δυστυχώς όμως, και είναι τραγικό αυτό που θα πω, τα ανθρώπινα δικαιώματα για τους 'αδύνατους' αποτελούν είδος πολυτελείας, το οποίο απολαμβάνουν κάποιοι, σύμφωνα με τις πολιτικές ανάγκες και σκοπιμότητες της κάθε ιστορικής περιόδου. Είναι το ίδιο όπως τα αγαθά της υγείας, παιδείας κ.λπ., τα οποία απολαμβάνουν ως επί το πλείστον μόνο αυτοί που έχουν την οικονομική δυνατότητα και ευχέρεια. Αυτό με κανέναν τρόπο δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσουμε να αγωνιζόμαστε και να διεκδικούμε. Η μοιρολατρική προσέγγιση δεν είναι η απάντηση στις προκλήσεις της εποχής μας. Χωρίς αγώνα και διεκδίκηση δεν υπάρχει κανένας που θα σου δώσει έστω και τα αυτονόητα, είτε αυτά ονομάζονται ανθρώπινα δικαιώματα είτε έννοιες όπως δικαιοσύνη, αλήθεια και συγγνώμη».

«Δεν μπορεί η αναίρεση της ζωής να γίνει με υποθετικό τρόπο»
Από τους πρώτους που ενεπλάκησαν στη διαδικασία εκταφών και ενημέρωσης των οικογενειών για τις ταυτοποιήσεις, ο κ. Καλλής ξέρει από πρώτο χέρι τον γολγοθά που περνούν οι οικογένειες. Μια περίπτωση τον συγκλόνισε. Μας εξιστορεί: «Θυμάμαι έντονα ακόμη και σήμερα μια γυναίκα με γνήσια, κυπριακή μελαχρινή ομορφιά, μάνα τριών παιδιών. Ο άντρας της εντοπίστηκε από τις πρώτες εκταφές. Τη συνάντησα προσωπικά δύο με τρεις φορές για να ζητήσω κάποιες επιπρόσθετες πληροφορίες. Με ρωτούσε ‘τι μου κρύβεις’ ενστικτωδώς την ώρα που εγώ θεωρούσα τον εαυτό μου αγγελιοφόρο θανάτου. Όταν ταυτοποιήθηκε ο άντρας της πήγα για να ενημερώσω. Είδες ποτέ άνθρωπο να γερνά σε 10 λεπτά;» με ρωτά για να συνδέσω στο δικό μου μυαλό την πληροφορία για την ομορφιά τής εν λόγω γυναίκας και το πώς αυτή εγκλωβίστηκε στο κακό μαντάτο. «Όταν τη ρωτούσα για πληροφορίες νόμιζε ότι ο σύζυγός της θα επέστρεφε ζωντανός» συνεχίζει ο κ. Καλλής και βλέπω στα μάτια του τον συγκλονισμό από τα όσα το στόμα του θα μετέφερε σε μένα τα επόμενα δευτερόλεπτα: «Ήταν καλοκαίρι, ζέστη, το κλιματιστικό ήταν ανοικτό στο μικρό εκείνο δωμάτιο στα παλιά κτήρια της Μάχης, όπου εναποθέσαμε τον σκελετό του άντρα της σε ένα τραπέζι για να τον δουν σύζυγος και παιδιά (σ.σ. για τους λειτουργούς της Υπηρεσίας Αγνοουμένων ο χρόνος σταμάτησε το 1974, μπορεί πλέον τα παιδιά να έχουν ενηλικιωθεί, αλλά για αυτούς παραμένουν σε εκείνο το χρονικό σημείο). Έπαθαν αμόκ. Έπιαναν τα κόκαλα και τα έσπαζαν. Η επιτυχία των προσπαθειών μας, αν είναι δυνατόν, είναι ο θάνατος, δυστυχώς», προσθέτει.

«Αλίμονο, όλες οι οικογένειες, χωρίς καμιά εξαίρεση, θα ήθελαν η επιστροφή του δικού τους στην οικογένεια και στην κοινωνία να μην πάρει τη μορφή θανάτου, δηλαδή, λειψάνων. Έχουν παρέλθει όμως 42 ολόκληρα χρόνια, και μισός αιώνας από τις εξαφανίσεις της περιόδου 1963-64. Προσπαθούμε να εντοπίσουμε όμως και κάποια θετικά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποτελεί βάλσαμο για τις οικογένειες. Στην περίπτωση που εντοπίζονται και ταυτοποιούνται τα λείψανα ή έστω και ένα μικρό μέρος τους, αφήνοντας κατά μέρος τις πολιτικές προεκτάσεις, σημειολογικά ο εντοπισμός και η ταυτοποίηση έχουν εξίσου σημασία, επειδή αποκαθίσταται η αξιοπρέπεια του νεκρού και της οικογένειάς του και ο αγνοούμενος επανέρχεται και επανεντάσσεται στην οικογένεια και στην κοινωνία, δυστυχώς με τη μορφή του νεκρού» Ο κ. Καλλής ξέρει καλά πως «για τις οικογένειες ο χρόνος σταματά την τελευταία φορά που είδαν τον δικό τους.

Είναι η τελευταία εικόνα που έχουν στη μνήμη και στη θύμηση για τον δικό τους. Η τελευταία αυτή εικόνα είναι μια εικόνα ενός φυσιολογικού ανθρώπου, γεμάτου ζωντάνια, με αισθήματα και συναισθήματα. Δηλαδή είναι μια εικόνα όπως βλέπουμε καθημερινά στη ζωή μας τους γύρω μας». Και συνεχίζει: «Η αποδοχή από μέρους της όποιας οικογένειας του θανάτου του δικού της ανθρώπου συνεπάγεται την ανατροπή της τελευταία εικόνας που είχαν για τον ίδιο. Θα πρέπει να δημιουργηθούν νέες εικόνες, και η αναίρεση της ζωής, δηλαδή, ο θάνατος, να πάρει συγκεκριμένη μορφή και να ακολουθηθούν οι τελετουργίες της απώλειας, θρησκευτικές και κοινωνικές. Εξ ου και η ανάγκη των λειψάνων και όλων των άλλων αποδεικτικών στοιχείων που πρέπει να δοθούν σε μια οικογένεια ώστε να γίνει αποδεκτός ο θάνατος και αποδεκτή η νέα εικόνα, που αναιρεί τις προηγούμενες εικόνες που είχαν για τον δικό τους. Δεν μπορεί η αναίρεση της ζωής να γίνει με υποθετικό τρόπο, όπως κάποιοι είχαν προωθήσει στο παρελθόν για κλείσιμο του προβλήματος των αγνοουμένων της Κύπρου. Όλους μας μας σημαδεύουν στην παρουσία μας σ’ αυτήν τη ζωή δυο πιστοποιητικά που αφορούν την ανθρώπινη ύπαρξη και παρουσία μας. Το πρώτο το πιστοποιητικό γέννησης και το δεύτερο το πιστοποιητικό θανάτου. Χωρίς το πιστοποιητικό θανάτου δεν μπορεί να κλείσει νομικά, κοινωνικά, θρησκευτικά, ο κύκλος της εγκόσμιας παρουσίας μας» καταλήγει επί τούτου.

________________________________________________________________

Γροθιά στο στομάχι η μαρτυρία Κυριάκου Αντωνιάδη - «Έθαψα το κρανίο και ένα τεμάχιο της αριστερής λεκάνης» 

Ο Κυριάκος Αντωνιάδης δεν είναι μόνο αδελφός του για χρόνια αγνοούμενου Σάββα Αντωνιάδη. Η πίκρα, ο πόνος, η αγανάκτηση και η οργή που κουβαλά δεν είναι μόνο από τα όσα υπέφερε από τη βάρβαρη εξαφάνιση του αδερφού του και τα μαζεμένα «γιατί» των συγγενών αγνοουμένων. Ο κ. Αντωνιάδης διετέλεσε αστυνομικός, ο οποίος μάλιστα αποσπάστηκε στην Υπηρεσία Αγνοουμένων για λήψη καταθέσεων για εξακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων στις αρχές του 1980, ενώ κατέθεσε και στην Επιτροπή της Βουλής για τον Φάκελο της Κύπρου. Είναι γνώστης πολλών γεγονότων και πολλών κυκλωμάτων που έδρασαν την τότε εποχή και μέχρι σήμερα παραμένουν ατιμώρητα. «Ίσως πριν πεθάνω να αφήσω τη δική μου κατάθεση, να γράψω τη δική μου ιστορία γιατί έχω χαρτιά και ντοκουμέντα που καίνε πολλούς, κάποιοι πρωταγωνιστές μέχρι και σήμερα στην πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου». Κάποια από αυτά μας εξομολογείται. Και μας ζητά να τα γράψουμε. Γιατί για αυτά παίρνει και όρκο, ενώπιον δικαστηρίου, όπως μας είπε.

Οι καταθέσεις
Ως αστυνομικός ο κ. Αντωνιάδης αποσπάται μετά την εισβολή στην Υπηρεσία Αγνοουμένων και αρχίζει να λαμβάνει καταθέσεις για τους αγνοούμενους. Τα όσα λέει συγκλονίζουν 42 χρόνια μετά. «Όταν λαμβάναμε καταθέσεις, μου έλεγε ο Α μάρτυρας ότι ‘είδα τον Χ, ήμασταν μαζί, πολεμούσαμε και οπισθοχωρούσαμε από τον Πενταδάκτυλο, κατά την οπισθοχώρηση τον κτύπησε σφαίρα, έτρεξα κοντά του, η σφαίρα τον κτύπησε στο κεφάλι. Τον έσπρωχνα, δεν κουνιόταν, δεν μου μιλούσε, δεν ήξερα αν ήταν ζωντανός ή νεκρός, τον εγκατέλειψα γιατί μας καταδίωκαν οι Τούρκοι’. Άλλος έφαγε σφαίρα στην καρδία, τον άλλον τον εγκατέλειψαν πληγωμένο γιατί έτσι και έτσι. Δυστυχώς αυτές οι πληροφορίες δεν έφτασαν ποτέ στις οικογένειες των αγνοουμένων. Επιμέναμε να δοθούν, δυστυχώς όμως οι αρμόδιοι δεν δέχθηκαν να ενημερώνονται οι γονείς και οι συγγενείς. Παρότι εγώ είχα έντονη θέση ότι οι γονείς θα πεθάνουν, πρέπει να μάθουν την αλήθεια». Ο κ. Αντωνιάδης μάς εξηγεί ότι «κάποιοι ήθελαν να πηγαίνουν οι μανάδες να κλαίνε, να ζητάνε τα παιδιά τους, χωρίς να ξέρουν την πραγματική αλήθεια. Ήταν τραγικά αυτά τα πράγματα». Υπήρχε βέβαια και η επίσημη θέση, την οποία υπενθυμίζει ο κ. Αντωνιάδης. Τα μέλη της Επιτροπής Αγνοουμένων είχαν αποταθεί στον τότε γενικό εισαγγελέα Κρίτωνα Τορναρίτη, ο οποίος γνωμάτευσε ότι για να θεωρείται κάποιος νεκρός πρέπει να έχει ταφεί ή να έχει πιστοποιηθεί ο θάνατός του από γιατρό. «Πώς μπορούσε να βρεθεί ο γιατρός σε εκείνον τον κυκεώνα, σε εκείνον τον προδομένο πόλεμο και ποιος μπορούσε να βγάλει λάκκο να θάψει τον νεκρό; Πώς μπορούσε να το κάνει όταν οι Τούρκοι μάς έτρεχαν ξοπίσω και ήταν μια άτακτη οπισθοχώρηση; Αλλά όταν σου λέει ο άλλος ότι ‘ήμουν με τον Κωστή και ο Κωστής έφαεν τη σφαίρα, έτρεξα κοντά του, δεν μου εμίλαν, δεν ετάρασσεν και εγκατέλειψα τον γιατί με έτρεχαν οι Τούρκοι’, αυτό το πράγμα δεν έπρεπε να το μάθουν οι συγγενείς τους;» μας ξαναρωτά και συνεχίζει: «Τον καιρό εκείνο, αρχές του 1980, δεν επιτρεπόταν να πούμε τίποτα στους συγγενείς. Και δεν ήταν μία η κατάθεση, ήταν πολλές τέτοιες. Οι περισσότεροι στις οπισθοχωρήσεις ήταν πληγωμένοι και εγκαταλελειμμένοι. Όλοι. Και πιθανόν νεκροί. Με σφαίρα στο κεφάλι ή στην καρδία θα τον έπιανε ο Τούρκος να τον πάρει στο νοσοκομείο να τον περιθάλψει; Τη στιγμή που εκτελούσαν εν ψυχρώ;» ρωτά, ρητορικά βεβαίως.

«Δεν σου έλεγε κανένας την αλήθεια. Ούτε πώς χάθηκε ο δικός σου. Εγώ την πραγματική αλήθεια για το πώς χάθηκε ο δικός μου αδελφός την έμαθα πέρσι στο μνημόσυνό του από τον ευρωβουλευτή Κώστα Μαυρίδη που ήρθε να μιλήσει στο μνημόσυνο. Εμείς δεν γνωρίζαμε, ούτε μας είπε κανένας ότι οι Τούρκοι προχώρησαν στην περιοχή Αγίου Παύλου Λευκωσίας και οι δικοί μας οπισθοχώρησαν. Έμεινε ένα φυλάκιο, χαράκωμα με τον αδερφό μου και με ένα άλλο παιδί από τη Δρούσεια, μια σφήνα μέσα σε μια περιοχή που καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Αυτό έγινε στις 16 Αυγούστου 1974. Κανένας διοικητής, λοχαγός, αξιωματικός δεν έστειλε ένα μήνυμα να στείλουν κάποιον να τους ειδοποιήσει, να τους πει ‘ελάτε πίσω, μείνατε μόνοι σας, κινδυνεύετε να σας σκοτώσουν’. Τους άφησαν στο έλεος του Θεού και έμειναν εκεί και κρατούσαν το φυλάκιό τους. Την επομένη, στις 17 Αυγούστου, έγινε μια επίθεση και τους σκότωσαν και τους δύο. Και μετά τους έθαψαν σαν τους σκύλους στο κοιμητήριο Λακατάμιας με φορτηγά και μπουλντόζες. Χωρίς καν να μεριμνήσουν να πάρουν προσωπικά αντικείμενα, τίποτα απολύτως, και έγιναν αυτοί όλοι αγνοούμενοι»...

Μόνο για τον άντρα μου;

Ο κ. Αντωνιάδης μού περιγράφει τις τραγικές στιγμές που ακολουθούσαν στα σπίτια αγνοουμένων. «Θυμάμαι πήγα στο Τσιακκιλερό να πάρω κατάθεση από μια κυρία η οποία στο σπίτι ήταν εκείνη την ώρα με μια άλλη κοπέλα, στα μαύρα και οι δυο. Και της λέω ‘ήρθα να σας πάρω κατάθεση για τον αγνοούμενο άντρα σας, είμαι αστυνομικός’. ‘Μόνο για τον άντρα μου, γιε μου’; Της λέω ‘έχετε και άλλους’; ‘Τους τρεις μου γιους και τον γαμπρό μου’, μου διηγείται και ξεσπά σε λυγμούς. Αντιλαμβάνεσαι σε ποια τραγική κατάσταση φτάνει μια οικογένεια; Εκείνη η μάνα πώς ένιωθε στην απουσία των παιδιών της, 21, 18 και 16 ετών, του άντρα και του γαμπρού της; Ποιος γύρισε να τους δει;». Στο μυαλό του έρχεται επίσης η Φρόσω Δήμου, μακαρίτισσα τώρα, η οποία φιλοξένησε στο σπίτι της 45 άτομα, 33 στρατιώτες και 12 πολίτες με την αδερφή της. «Μάζεψαν ρούχα, έδωσαν πολιτικά στους στρατιώτες, πήραν τα όπλα τους και τα έθαψαν. Δεν ξέρω πώς το πληροφορήθηκαν οι Τούρκοι από την Επηχώ και ήρθαν δυο Τουρκοκύπριοι ένοπλοι, τους συνέλαβαν όλους και τους οδήγησαν προς την Επηχώ με τα πόδια. Τη στιγμή εκείνη περνούσε αυτοκίνητο των Ηνωμένων Εθνών, σταμάτησαν και τους είπαν ‘παίρνουν τους δικούς μας, πηγαίνετε να μην τους σκοτώσουν... Κανείς δεν τους ξαναείδε. Μεταξύ αυτών, και ο άντρας της κυρίας Φρόσως. Μπορεί και ο γιος της. Δεν θυμάμαι. Ποιος θυμάται αυτή τη γυναίκα; Ποιος ανέφερε το όνομά της; Ποιος τη βοήθησε;» Ο κ. Αντωνιάδης διερωτάται «γιατί δεν πιάνουν τους δύο Τουρκοκύπριους από την Επηχώ, τα ονόματά τους είναι γραμμένα στην κατάθεσή μου. Γιατί δεν ζητούν να τους εντοπίσουν και να εξακριβωθεί τι απέγιναν εκείνα τα 45 άτομα, μεταξύ αυτών ο χωριανός μου Τάκης που είναι ακόμη αγνοούμενος;» Εν συνεχεία δίνει μια απάντηση που ο ίδιος άκουσε, δεν είναι σε θέση να διασταυρώσει ωστόσο. «Από μια κουβέντα που άκουσα ο Γλαύκος Κληρίδης ζήτησε από τον Ραούφ Ντενκτάς εξηγήσεις για την περίπτωση και αυτός του είπε ότι, ναι, συνελήφθησαν, ανακρίθηκαν και απολύθηκαν. Πιθανόν να τους σκότωσαν άτακτοι. Δεν ξέρω. Γιατί δεν ρωτούν τους δύο Τουρκοκύπριους; Υπάρχει κατάθεση που πήρα εγώ ο ίδιος για αυτήν την περίπτωση», μας λέει με υψωμένη πλην τρεμάμενη φωνή.

Έστω καθαρίστρια
Η κουβέντα μας μετακυλίεται πλέον στα πρώτα χρόνια λειτουργίας της Υπηρεσίας Αγνοουμένων. Ένα απλό παράδειγμα δείχνει τον τρόπο με τον οποίο χειρίζονταν τότε καταστάσεις. «Θυμάμαι μια κοπέλα από την Ποταμιά, την Ερμούλα, ο άντρας της αγνοούμενος. Με δυο μωρά ανήλικα ήρθε και έκλαιγε και παρακαλούσε να τη βάλουν καθαρίστρια στην Υπηρεσία Αγνοουμένων. Δυστυχώς δεν την έβαλαν. Έβαλαν δικούς τους. Ξέρεις τι σημαίνει να έχεις δυο παιδιά; Να μην έχεις άντρα, να ζητάς δουλειά και να μην γυρίσει να σε δει ένας; Και μετά λένε βοήθησαν. Ποιον βοήθησαν;»

Η εκδίωξη
Στην πορεία της συζήτησης ο κ. Αντωνιάδης μού αποκαλύπτει ότι ως αντιστασιακός συνελήφθηκε, φυλακίστηκε, κακοποιήθηκε, ενώ έγινε απόπειρα δολοφονίας εναντίον του στις 23/7/1974. Η εκδίωξή του από την Υπηρεσία Αγνοουμένων έγινε, όπως υποστηρίζει, γιατί σε κάποια στιγμή στις καταθέσεις που λάμβανε αναφέρθηκαν ονόματα ιθυνόντων στην Επιτροπή Αγνοουμένων για τη δράση τους στο πραξικόπημα. «Έχω πάρα πολλά και κατάθεσα πάρα πολλά στην επιτροπή της Βουλής για τον φάκελο. Με πληροφορίες για πολιτικά πρόσωπα και αγωνιστές. Δυστυχώς κανένας δεν κάνει κάτι. Γιατί δεν βγάζουν στη φόρα την πραγματική αλήθεια; Κανείς δεν ενδιαφέρεται. Έγινε μια εκμετάλλευση των συγγενών των αγνοουμένων. Ήθελαν το κίνημα να μην αποδυναμωθεί, να πηγαίνουν οι μανάδες να κλαίνε»... Μου δίνει και ένα παράδειγμα για το πώς δρούσαν τότε τα διάφορα κυκλώματα. «Τις καταθέσεις που είχα για τα άτομα αυτά τις έδωσα στον Σπύρο Κυπριανού προσωπικά. Όταν τελείωσαν οι εκλογές του 1983, ο Σπύρος Κυπριανού κάλεσε τον Α.Μ. και του είπε ‘φύλαξέ τες και συνεργάσου με τον Κυριάκο’. Ωστόσο ο τότε επίτροπος Προεδρίας (σ.σ. μου κατονομάζει τον Ντίνο Μιχαηλίδη) πήγε και τις έπιασε. Όταν στη συνέχεια διεκδικούσε την αντιπροεδρία στο ΔΗΚΟ, με κάλεσε στο γραφείο του προφανώς για να τον στηρίξω. ‘Πε μου το παράπονό σου», μου είπε. ‘Τι να σου πω. Όταν με έδιωξες εμένα που ήμουν αντιστασιακός, αδελφός αγνοουμένου, και άφησες εκείνους που κρατούσαν τα καλασνίκοφ και έφεραν αυτήν την καταστροφή, τι άλλο θέλεις να σου πω;’ ‘Έχεις απόλυτο δίκαιο, Κυριάκο, είναι η πραγματικότης. Τι ήθελες να κάνω; Τα μέλη της επιτροπής τον καιρόν εκείνον η δύναμη που είχαν, εδακκάναν μπροστά και εκλοτσούσαν πίσω. Τι ήθελες να κάνω εγώ’, αυτά είναι τα λόγια του και δίνω όρκο στο δικαστήριο», με διαβεβαιώνει.

Καταληκτικά, ο κ. Αντωνιάδης μού λέει «Ούτε θέλω να πάω στην υπηρεσία, ούτε να δω φακέλους. Είμαι τόσο απογοητευμένος δυστυχώς. Δεν υπάρχει κανένας που να μετανόησε». Μεταξύ αυτών και εκείνος που τον πρόδωσε το 1974 για το ότι μπήκε στις τάξεις της ΕΟΚΑ Β ως μυστικός για να την εξαρθρώσει. Τον συνάντησε πρόσφατα και όταν του είπε «είσαι εσύ που με πρόδωσες;», τότε του απάντησε: «Την αλήθεια είπα»!..


«Μπορεί και να μην είναι ο αδελφός σου»!

Το κρανίο και ένα τεμάχιο της αριστερής λεκάνης. Αυτά τα δύο οστά παρέδωσαν στον Κυριάκο Αντωνιάδη για να κηδεύσει με τιμές ήρωα και να θάψει εις αντάλλαγμα του 23χρονου αδελφού του Σάββα Αντωνιάδη, πριν από περίπου 10 χρόνια. Τα δύο αυτά οστά, όπως τον πληροφόρησαν, εντοπίστηκαν σε τάφο στην Ελλάδα και είχαν μεταφερθεί εκεί μετά που ξεθάφτηκαν από το στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμιας, την περίοδο 1979-1981, χωρίς τον τότε καιρό να προηγηθεί ταυτοποίηση. Η υπόθεση με τις λάθος διαδικασίες που ακολουθήθηκαν τότε, το μπέρδεμα των λειψάνων, ακόμη και τα χημικά με τα οποία ψεκάστηκαν για σκοπούς συντήρησης και τα οποία κατέστρεψαν τους ιστούς που μπορούσαν να δώσουν γενετικό υλικό, είναι πλέον καλά γνωστή. «Δεν μπορείς να κατηγορήσεις κανέναν», μου λέει ο κ. Αντωνιάδης. «Ο καθένας έψαχνε τα οστά του παιδιού του», συνεχίζει. Μάλιστα και ο ίδιος το επιχείρησε. «Η Αγγελικούλα Κυπριανίδου πήγε στο κοιμητήριο Λακατάμιας πολύ νωρίς μετά τα γεγονότα και έκανε εκταφή και βρήκε μόνη της τον άντρα της. Πήγα και εγώ μαζί με την κ. Μαρούλα μια Κυριακή πρωί με μπουλντόζα να βρούμε τους δικούς μας. Εγώ τον αδελφό μου και αυτή τον άντρα της. Βάλαμε και μάσκες, αλλά οι σοροί ήταν σε αποσύνθεση και δεν μπορούσαμε να προχωρήσουμε. Βρήκαμε μόνο ένα φύλλο τροφοδοσίας, το οποίο βέβαια παρέδωσα στην Αστυνομία. Δυστυχώς ξέραμε. Πίστευα και εγώ από τότε ότι είναι εκεί νεκρός ο αδελφός μου. Αλλά η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Είχα μια μικρή ελπίδα μήπως τον έπιασαν ζωντανό. Έχει κανέναν που δεν θέλει να είναι ζωντανός ο δικός του; Όλοι μας»... Η κηδεία και η ταφή του αδελφού του κ. Αντωνιάδη δεν ήταν δυστυχώς το τέλος του Γολγοθά για την οικογένεια. Μας εξηγεί: «Πριν από περίπου δέκα χρόνια με κάλεσαν και μου είπαν ότι αυτά είναι τα οστά του αδελφού σου. Μου ζήτησαν να περιμένω κάποιους μήνες, γιατί ίσως να έρχονταν και τα υπόλοιπα οστά για να γίνει ο σκελετός. Έπαθα κατάπτωση και στους τέσσερις μήνες αποφάσισα και έκανα την κηδεία των δυο οστών μόνο», λέει και βουρκώνει. «Πριν πέντε με έξι μήνες (σ.σ. πριν από το καλοκαίρι φέτος) με επισκέφτηκαν δυο άτομα από τη ΔΕΑ και την Υπηρεσία Αγνοουμένων και μου είπαν ‘Κυριάκο, πρέπει να σε ενημερώσουμε ότι πιθανόν τα οστά του αδελφού σου να μην είναι αυτά. Διότι έμειναν εκτεθειμένα και αλλοιώθηκαν...» Ο κ. Αντωνιάδης πλέον δεν μπορεί να συγκρατήσει τα δάκρυα, περισσότερο αγανάκτησης και όχι απλού πόνου. «Ήθελαν να με προειδοποιήσουν σε περίπτωση προφανώς που βρεθούν τα οστά του αδελφού μου για να μην έρθουν και να μου πουν ‘έλα αυτά, τα άλλα που έθαψες δεν είναι δικά του’. Πιθανόν όμως να είναι και εκείνα για να είμαστε ίσιοι», μου υπογραμμίζει. «Αντιλαμβάνεσαι, δεν είναι εύκολο για μια οικογένεια. Πολύ δύσκολο, πολύ τραγικό, πολλά υποφέραμε. Δυστυχώς καμία συμπαράσταση από κανέναν. Από κανέναν», υπογραμμίζει ξανά και ξανά...

Αναζητώντας τον άλλο Οδυσσέα

Κάτια Σάββα

Εφημερίδα Πολίτης

15/10/2016

ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΑΓΝΟΟΥΜΕΝΟΥΣ (ΜΕΡΟΣ Α)

Πώς και ασχολείστε με το θέμα των αγνοουμένων τέτοια περίοδο; Τόσα χρόνια εμάς τους συγγενείς μας θυμούνται μόνο επετειακά και προβάλλουν το ζήτημα μέσω ντοκιμαντέρ Ιούλιο- Αύγουστο όπως προβάλλουν ταινίες με τον Mr Bean τα Χριστούγεννα και της ζωής του Χρηστού το Πάσχα». Διαπίστωση που σπάει βεβαίως κόκκαλα. Για 42 χρόνια τώρα εκατοντάδες οικογένειες ζουν έναν Γολγοθά τον οποίο η υπόλοιπη κοινωνία αγνοεί μέσα στην καθημερινότητά της.

Ακόμα και οι κηδείες των αγνοουμένων που ταυτοποιούνται έχουν ξεπέσει στις τελευταίες ειδήσεις των κεντρικών δελτίων, ενώ σε περίπτωση που γίνεται μια δήλωση από τον αξιωματούχο που παρίσταται σε αυτήν, εκπροσωπώντας την πολιτεία, την καπελώνει. Ο Ανδρέας Στυλιανού, γιος του πεσόντα ήρωα Παναγιώτη Στυλιανού που για τρεις και πλέον δεκαετίες ήταν στον κατάλογο αγνοουμένων, μιλά ωμά σε συνέντευξή του στα πλαίσια έρευνας- φακέλου του «Π» που δημοσιεύεται σε δύο μέρη, σήμερα Σάββατο και αύριο Κυριακή. Έρευνα που θέλει να αναδείξει ή και να υπενθυμίσει πτυχές, τις πιο οδυνηρές, από τις συνέπειες της τουρκικής εισβολής. Πώς βιώνουν οι συγγενείς την είδηση της ταυτοποίησης του δικού τους μετά από τόσα χρόνια αναμονής και προσμονής, πώς οι λειτουργοί της Υπηρεσίας Αγνοουμένων για χρόνια τώρα συνδέονται με τους συγγενείς, οι αλήθειες που πρέπει να ειπωθούν για τις ενέργειες που γίνονται ή δεν γίνονται για την εξακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων, αλλά και τα σκοτεινά πρώτα χρόνια με τη δράση διαφόρων κυκλωμάτων και τον τρόπο εκμετάλλευσης των συγγενών.

Μάρκετινγκ ο πόνος

«Η εικόνα του σκελετού στο τραπέζι, οι χοντρές ελληνικές κοκκάλες, η μυρωδιά της μεθανόλης να μου ανακατεύει τα σωθικά, η συσσωρευμένη οργή των τριών και τόσο δεκαετιών- να θέλω να τα σπάσω όλα, να θρυμματίσω από το μυαλό μου αυτή την εικόνα. Να νιώθω βλάκας, να τα βάζω με τον εαυτό μου γιατί πίστεψα ότι αυτό δεν θα μπορούσε να συμβεί σε μένα. Θα πρέπει να το βιώσεις το συναίσθημα αυτό για να το καταλάβεις. Μονάχα όταν βρεθείς στη δική μου θέση, μόνο τότε θα καταλάβεις. Να ξέρω ότι μια ακόμη σκηνή απομένει πριν πέσει η αυλαία για αυτό το κεφάλαιο της ζωής μου. Και όμως και τότε, αυτό δεν τελειώνει για μένα, το έργο έχει συνέχεια. Είναι ένα κομμάτι της ζωής μου, που θα με συνοδεύει για πάντα». Τα πιο πάνω διαβάζει κανείς στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του Ανδρέα Στυλιανού «Αναζητώντας τον άλλο Οδυσσέα» το οποίο έγραψε και αφιέρωσε στον πατέρα του Παναγιώτη, αγνοούμενο του 1974. Όταν το έγραφε ο πατέρας του ήταν ακόμη αγνοούμενος, είχε βιώσει ωστόσο την εμπειρία σε μια επίσκεψή του στον Ξενοφώντα Καλλή, σύμβουλο του Ε/Κ μέλους της ΔΕΑ με λείψανα άλλων πεσόντων, πλέον, της εισβολής. Ο κ. Στυλιανού έχει μέσα του πολλή οργή, όχι μόνο γιατί δεν έζησε σχεδόν καθόλου τον πατέρα του, αφού ήταν μόλις τρεισήμισι μηνών όταν τα ίχνη του χάθηκαν, αλλά και γιατί θεωρεί ότι οι συγγενείς έτυχαν μεγάλης εκμετάλλευσης. «Μιλάμε για ένα κακό μάρκετινγκ προβολής του κυπριακού ζητήματος στο εξωτερικό, αλλά και για εσωτερική κατανάλωση. Ήθελαν τις μανάδες να κλαίνε, διαβεβαίωναν ότι θα βρεθούν όλοι, έκαναν δεήσεις για επιστροφή και διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων. Δεν μπορείς να κάνεις μάρκετινγκ το πόνο του άλλου. Και πιθανόν να ήξεραν, να είχαν δεδομένα και στοιχεία και ήξεραν αυτήν την κατάληξη, αλλά κοροΐδευαν το κόσμο απλώς για να το αξιοποιήσουν πολιτικά».

Όταν έδιναν DNA

Ο Αντρέας, όπως και τα δυο αδέλφια του και ο παππούς του, πριν από περίπου 30 χρόνια, δεν θυμάται ακριβώς, κλήθηκαν για να δώσουν δείγμα DNA. «Τότε δεν ξέραμε τι σημαίνει αυτό το πράγμα, ούτε μπορούσαμε να συνειδητοποιήσουμε τον λόγο, παρόλο που μας εξήγησαν ότι θα χρειαστεί σε περίπτωση που βρεθεί ο δικός μας. Τι να βρεθεί; Τα οστά εννοούσαν, ωστόσο, δεν το κατανοούσαμε τότε. Ούτε πως θα χρησιμοποιείτο 24 χρόνια μετά». Ο Ανδρέας ήταν τρεισήμισι χρονών όταν είδε για τελευταία φορά τον πατέρα του, 15-16 όταν έδωσε δείγμα για DNA και στα 40 του όταν τα οστά του ταυτοποιήθηκαν. Στο ενδιάμεσο των πιο πάνω σταθμών η οικογένεια ήταν σε άγνοια. «Σε κάποια φάση θέλησα να πάω να δω τον φάκελό του. Ήταν πολύ απογοητευτικό. Πήραν κάποιες καταθέσεις, ο καθένας μπορεί να έλεγε ό,τι ήθελε σε κλίμα σύγχυσης. Δεν υπήρχε κάτι ουσιαστικό. Χαρτιά που κατέληγαν στο ότι τα ίχνη του πατέρα μου χάθηκαν στις 22 Ιουλίου στην περιοχή Γλυκιώτισσας- Κερύνειας κατά την οπισθοχώρηση μετά από επίθεση τουρκικών στρατευμάτων. Τίποτε άλλο, και έλεγαν στους συγγενείς τόσα χρόνια ότι αγωνίζονταν για να βρουν τους δικούς τους», εξηγεί, και προσθέτει: «Νιώθω συνεχώς μια πικρία. Και πριν που ο πατέρας μου θεωρείτο αγνοούμενος και τώρα που τάφηκε. Γιατί πιστεύω πως μας κοροΐδευαν τόσα χρόνια δίνοντά; μας ελπίδες, ενώ η κατάληξη ήταν αυτή. Τόσα χρόνια κατηγορούμε τους Τούρκους αλλά υπάρχουν πολλές σκοτεινές πτυχές που μπορεί να μην μάθουμε ποτέ και από δικής μας πλευράς».

Πώς το λες;

«Εγώ πήγαινα συνέχεια στον Καλλή, ο οποίος μου εξηγούσε ευγενικά και φιλικά πάντοτε ότι ’δεν έχουμε κάτι, μπορεί και να μην έχουμε ποτέ’. Μια μέρα με πήρε και μου ζήτησε να περάσω από το γραφείο του. Με ενημέρωσε ότι ο πατέρας μου εντοπίστηκε σε ομαδικό τάφο στην Κερύνεια, στο χωριό Τέμπλος μαζί με άλλους 8-9. Και μετά από αυτό έπρεπε να διευθετηθεί συνάντηση στο ανθρωπολογικό εργαστήρι για να μας ενημερώσουν επιστημονικά. Και αυτό είναι. Δεν μπορείς να κάνεις κάτι...». Ο κ. Στυλιανού το περίμενε, αλλά «όταν συμβεί σε σένα είναι πολύ δύσκολο. Δεν ξέρεις πώς να διαχειριστείς την κατάσταση. Εγώ ήξερα, οι άλλοι όχι. Πώς να τους το πω, ειδικά της μάνας μου; Το μεγαλύτερο άγχος ήταν πώς θα το πεις στη μάνα σου. Μου είχε πει στο παρελθόν ότι εμένα δεν θέλω να μου φέρετε λείψανα. Η πραγματικότητα, μου το έλεγαν οι ψυχολόγοι, οι γυναίκες αυτές είναι πολύ δυνατές. Τελικά ήθελε και ήρθε. Ήταν πολύ συγκλονιστική στιγμή. Στη μια αίθουσα μας ενημέρωσαν. Στην άλλη βρίσκονταν τα οστά. Αυτός είναι ο παπάς σου». Ο παπάς του κ. Στυλιανού ο οποίος, όπως μας λέει, «θα μπορούσε να χωστεί με τρία μωρά. Αλλά ήθελε να πολεμήσει για τον τόπο. Ναι, τώρα πλέον έχει τιμηθεί με στρατιωτικές τιμές και είναι πολύ σημαντικό. Όπως και μια ανακούφιση, αν σκεφτείς ότι κάποιοι μπορεί να μην εντοπίσουν ποτέ τα οστά των δικών τους. Αλλά για μένα όλο αυτό έγινε για το τίποτα. Οι χειρισμοί σε διάφορα πολιτικά ζητήματα παραμένουν μέχρι και σήμερα πρόχειροι». Και καταλήγει: «Θα ήταν παρήγορο να μπορούσα να πω ότι άξιζε η θυσία του πατέρα μου και όλων όσων χάθηκαν το 1974, ότι πολέμησαν για να δει χαΐρι αυτός ο τόπος. Αλλά δυστυχώς...».

«Ο Π. Σιακκαλή πληροφορεί την γυναίκα του ότι είναι καλά»

Ο κ. Στυλιανού περιγράφει τα βιώματά του ως παιδί με πατέρα αγνοούμενο. Θυμάται στην κατάσταση εγγραφών στο σχολείο που στο επάγγελμα πατρός αναγραφόταν η λέξη αγνοούμενος, που κάποιοι θεωρούσαν ότι ως παιδί αγνοουμένου ήταν ευνοούμενος του κράτους - το διαψεύδει κατηγορηματικά «κανείς δεν γύρισε να μας κοιτάξει»- θυμάται ακόμη και την επίσκεψη της μάνας του, τόση ήταν η απόγνωση, στον Μάγο του Στροβόλου ο οποίος τη διαβεβαίωσε ότι θα επιστρέψει ο άντρας της...

Ο Ανδρέας τόσο στον «Π» όσο και στο βιβλίο του σημειώνει ένα περιστατικό το οποίο τον έχει συγκλονίσει. Στα μηνύματα που έστελναν οι εγκλωβισμένοι μέσω του Ραδιοφώνου του ΡΙΚ κάποια στιγμή ακούστηκε πως «Ο Παναγιώτης Στυλλή Σιακαλλή, από την Πάνω Δευτερά πληροφορεί τη γυναίκα του ότι είναι καλά και να μην ανησυχεί και θα γυρίσει όταν μπορέσει». Ο κ. Στυλιανού δεν έμαθε ποτέ «ποιος ή με ποιου εντολές μεταδόθηκε αυτό το μήνυμα εκείνο το μεσημέρι. Το σίγουρο είναι ότι ο πατέρας μου δεν μπόρεσε να γυρίσει στη σύζυγο και τα παιδιά του».

Οι αφανείς λειτουργοί της Υπ. Αγνοουμένων, ο σύνδεσμος των συγγενών με τον δικό τους

Στο κεφάλαιο αγνοούμενοι, λίγα είναι γνωστά για το πώς λειτουργεί εδώ και χρόνια η Υπηρεσία Αγνοουμένων, ποια η σχέση της με τους συγγενείς των αγνοουμένων, πολύ περισσότερο πως βιώνουν οι λειτουργοί της τον Γολγοθά τους. «Ακόμα και όταν ταυτοποιηθεί ο δικός τους και γίνει η κηδεία και η ταφή των λειψάνων συνεχίζουν να μας καλούν, να μας ακούσουν ή έρχονται να δουν μια τελευταία φορά τον φάκελο, αυτό είναι μια ικανοποίηση για μας», λέει λειτουργός της υπηρεσίας, ο οποίος μας ξενάγησε στα γραφεία της υπηρεσίας, ειδικά στο αρχείο, εκεί που τηρούνται οι φάκελοι των αγνοουμένων. Οι φάκελοι... Εκεί όπου είναι εγκλωβισμένη 42 χρόνια τώρα η ψυχή των αγνοουμένων, που δεν θεωρούνται ούτε ζωντανοί, ούτε νεκροί... Απλά χαμένοι. Διπλά χαμένοι πολλοί εξ αυτών με όλα όσα προηγήθηκαν με ταφές και εκταφές λειψάνων, με λάθος λείψανα σε λάθος οικογένειες. Πέραν ωστόσο από τις πολιτικές και δη σκοτεινές πτυχές του ζητήματος υπάρχει και η ανθρώπινη. Οι λειτουργοί της Υπηρεσίας Αγνοουμένων καθηκόντως ανέλαβαν το τραγικό ρόλο του αγγελιαφόρου θανάτου για χρόνια καθώς μόλις τα τελευταία χρόνια η ενημέρωση γίνεται και από ψυχολόγους. Μια συνάντηση με τους συγγενείς για να ενημερωθούν για την ταυτοποίηση των λειψάνων του δικού τους μπορεί να διαρκέσει τρεις με τέσσερις ώρες. «Μας έτυχε να φύγουμε 1 το πρωί. Ήταν επιθυμία της οικογένειας καθώς ήθελαν να είναι παρόντες και συγγενείς από απόσταση. Έτυχε να πάμε και την επομένη. Το πράττουμε με ευχαρίστηση», εξηγούν. «Μια φορά είχαμε πάει σε περιοχή της Λάρνακας να ενημερώσουμε μάνα αγνοούμενου ότι βρήκαμε τα οστά του παιδιού της», ανιστορεί λειτουργός της υπηρεσίας από τον οποίο ζητήσαμε να μας μεταφέρει την πιο συγκλονιστική στιγμή από τις ενημερώσεις συγγενών.

«Είχαμε μιλήσει με την κόρη εκ των προτέρων και μας ζήτησε να ενημερώσουμε εμείς τη μητέρα της. Έκατσα πάνω στο κρεβάτι της γιαγιούλας. Με το γιε μου που μου είπε, την πήρα αγκαλιά. ’Γιαγιά, επειδή είμαι στην υπηρεσία και έχω τον φάκελο του γιου σου και τον διάβασα πολλές φορές, ήταν καλά να μιλήσω μια φορά μαζί σου. Να μου πεις και από κοντά, να σε ακούσω, δεν είχα ευκαιρία να μιλήσω μαζί σου και δεν ένιωθα καλά. ’Γιε μου, καλά έκανες’ μου είπε, και τότε άρχισε να μου λέει πολλά πράγματα. Που ήταν μαθητής κ.λπ. Και ότι ο άντρας της πέθανε πριν κανένα μήνα με τον καημό ότι δεν θα βρουν ποτέ τον γιο τους. Και του έλεγε, ’όχι, θα βρεθεί’, εννοώντας βεβαίως ότι θα βρεθούν τα λείψανα. ’Θα έρθει εκείνη η ευλογημένη η ώρα’, μου είπε δείχνοντας έντονη επιθυμία. Και παρόλο που έδειχνε δυνατή την ώρα που της είπα ’πράγματι εκείνη η ευλογημένη ώρα που όλοι περιμέναμε αφού δεν είχαμε τη χαρά να επιστρέψει και να τον πάρεις αγκαλιά, τουλάχιστον να τον θάψουμε, ήρθε. ’Ο γιος μου; Ευρέθηκαν τα λείψανά του;’ μου είπε και σχεδόν λιποθύμησε μετά που το άκουσε. Από σύμπτωση έχω κάποιες γνώσεις πρώτων βοηθειών, τη συνέφερα και μιλήσαμε πάρα πολλή ώρα. Μας απέδειξε ότι το περίμενε. Γιαγιά μου, θα θάψουμε τον γιο σου»... Όπως μας εξηγούν οι λειτουργοί, οι συγγενείς πλέον περιμένουν, περιμένουν να εξευρεθούν τα λείψανα. «Πάρα πολλοί συγγενείς τηλεφωνούν και ρωτούν: ’έχουμε καμιά εξέλιξη; Μα έγινε η κηδεία του τάδε, ήταν μαζί με τον αδερφό μου, στην ίδια περιοχή, στο ίδιο τάγμα’. Βλέπεις την ανυπομονησία των συγγενών», καταλήγουν.

Θα αλλάξει ο Συλλούρης τον Καφενέ;

Επί τάπητος ο εκσυγχρονισμός του κανονισμού της Βουλής για να επανέλθει το χαμένο κύρος του κοινοβουλευτισμού στα μάτια των πολιτών.


Κάτια Σάββα
Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ, 5/6/2016



Καλεσμένοι επιτροπών, μεταξύ αυτών υπουργοί, ακόμη και ο γενικός εισαγγελέας, περιμένουν πότε θα... καπνίσει στους βουλευτές, μέλη επιτροπής στην οποία έχουν κληθεί, να εμφανιστούν για να μπορεί να σχηματιστεί απαρτία και να ξεκινήσει η συνεδρία. Γραμματείς επιτροπών παίρνουν τηλέφωνα συναδέλφους τους ζητώντας τους να στείλουν κάποιον βουλευτή απλά για να εμφανιστεί δύο λεπτά για σκοπούς απαρτίας και να επιστρέψει στη συνεδρία που τον ενδιαφέρει. Οργανωμένα σύνολα, εκπρόσωποι υπουργείων και ημικρατικών οργανισμών περιμένουν μια και πλέον ώρα για ένα θέμα, για να ενημερωθούν εν τέλει από τον γραμματέα της επιτροπής ότι αυτό αναβάλλεται επειδή το προηγούμενο είχε τραβήξει περισσότερο από ό,τι αναμενόταν. Βουλευτές παρατάνε στη μέση συζήτηση ενός θέματος, σε μια επιτροπή, επειδή είχαν υποσχεθεί να παρευρεθούν σε κάποιο τηλεοπτικό κανάλι για να συζητήσουν το ίδιο θέμα, υποθέτοντας μάλλον ποια θα είναι η κατάληξή του. Βουλευτές ζητούν από τους δημοσιογράφους να κάνουν δηλώσεις στην αίθουσα Τύπου για ένα θέμα που είναι ακόμη σε εξέλιξη με τη δικαιολογία ότι βιάζονται να πάνε κάπου αλλού. Χειρότερα: βουλευτές που δεν έχουν ιδέα για ένα θέμα ζητούν από τους δημοσιογράφους να τους ενημερώσουν για να κάνουν σχετική δήλωση και έτσι να «παίξουν» το βράδυ στα δελτία. Βουλευτές που εγγράφουν ένα θέμα καλούν τη Σάρα και τη Μάρα για να καταθέσει απόψεις, πλείστες άσχετες με τον επιδιωκόμενο σκοπό, προκαλώντας έτσι μαραθώνιες συνεδρίες απλώς και μόνο για να ικανοποιήσουν τους προσκεκλημένους.

Οι παροικούντες τη Βουλή μπορούν να επιβεβαιώσουν ότι τα πιο πάνω δεν αποτελούν αποκυήματα δημοσιογραφικής φαντασίας αλλά αποδίδουν την πραγματική εικόνα του κοινοβουλίου, τουλάχιστον τα τελευταία χρόνια, εμπλουτισμένα με φωτογραφίσεις εσωρούχων, κοσμητικών επιθέτων στην Ολομέλεια και άλλα τινά. Ενός κοινοβουλίου που εις μάτην επιδιώκει να κατανείμει ακόμη και αυτές τις μέρες συνεδρίας των επιτροπών σε όλες τις μέρες της εβδομάδας έτσι ώστε να μην συμπίπτουν, αλλά ως επί το πλείστον καταλήγουν να συνωστίζονται σε μια ή δυο μέρες, ειδικά την Πέμπτη, ημέρα της Ολομέλειας, για να μην ταλαιπωρούνται με το πήγαινε-έλα οι βουλευτές άλλων επαρχιών. Και ας παίρνουν κάθε μήνα επίδομα οδοιπορικών σχεδόν 600 ευρώ όλοι ανεξαιρέτως. Ακόμη και το καλοκαίρι.

Το στοίχημα Συλλούρη
Προ της πρόσφατης εκλογής του προέδρου της Βουλής, πολλά ακούστηκαν και πολλά γράφτηκαν αναφορικά με τις θέσεις που πρέπει να έχει ή να μην έχει ο κάθε ένας από τους υποψήφιους όσον αφορά το εθνικό ζήτημα και λιγότερα όσον αφορά αυτές που αφορούν τα καθήκοντα της θέσης: «Ο πρόεδρος διατηρεί την τάξη κατά τις συνεδριάσεις της Βουλής, επιβάλλει την τήρηση του κανονισμού, διευθύνει τη συζήτηση εντός των ορίων του κανονισμού, θέτει σε ψηφοφορία τα ζητήματα, αναγγέλλει το αποτέλεσμα, διερμηνεύει τα αισθήματα της Βουλής και γενικώς μεριμνά για την ομαλή διεξαγωγή των εργασιών» αναφέρεται στο άρθρο 8.2α του κανονισμού της Βουλής, εκεί όπου απαριθμούνται οι αρμοδιότητες του προέδρου του νομοθετικού σώματος. Στις αρμοδιότητες του προέδρου της Βουλής αναφέρονται επίσης ο διορισμός γραμματέων και κοσμήτορα και η αντιπροσώπευση της Βουλής σε επίσημες εκδηλώσεις. Με δεδομένο πλέον ότι πρόεδρος της Βουλής εξελέγη, με τη στήριξη των βουλευτών του ΔΗΣΥ, ο βουλευτής της Αλληλεγγύης Δημήτρης Συλλούρης παίρνοντας σκυτάλη από τον Γ. Ομήρου, η ευθύνη βαραίνει πλέον αυτόν για να επαναφέρει τη χαμένη αίγλη του νομοθετικού σώματος επιβάλλοντας την πιστή εφαρμογή του κανονισμού και εκσυγχρονίζοντάς τον εκεί που πρέπει για να καταστεί αποτελεσματικός. Το στοίχημα βεβαίως για τον κ. Συλλούρη είναι να δράσει με γρήγορα αντανακλαστικά, προτού εδραιωθούν και για τους νεοεκλεγέντες  βουλευτές οι νοοτροπίες των επανεκλεγέντων. Άλλωστε το ζητούν και οι ηγεσίες των πλείστων κοινοβουλευτικών κομμάτων. Να υπενθυμίσουμε μόνο τις προτάσεις του ΑΚΕΛ για εκσυγχρονισμό του κανονισμού της Βουλής βασισμένες σε οκτώ άξονες, οι οποίες ειρήσθω εν παρόδω θα συζητηθούν αύριο στην κρίσιμη πρώτη σύσκεψη αρχηγών και εκπροσώπων κομμάτων. Έπειτα, παρότι το έπραξαν σε μια προσπάθεια εκλογής του δικού τους υποψηφίου, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ, Συμμαχία Πολιτών και Οικολόγοι συμφώνησαν στην αλλαγή του τρόπου λειτουργίας των κοινοβουλευτικών επιτροπών, στην αναβάθμιση της Ολομέλειας, στη δημιουργία ιστοσελίδας για ανάρτηση των νομοσχεδίων και των προτάσεων νόμου για συμμετοχή των πολιτών, και πολύ περισσότερο στην τήρηση απουσιολογίου για τις συνεδρίες της Ολομέλειας και των κοινοβουλευτικών επιτροπών και διασύνδεση της αντιμισθίας των βουλευτών με τις παρουσίες τους.

Οι απουσίες
Είναι κοινά παραδεκτό ότι όλα τα προβλήματα στη λειτουργία της Βουλής, αρκετά από τα οποία περιγράφηκαν πιο πάνω, αρχίζουν και τελειώνουν από το γεγονός ότι πολλοί βουλευτές απουσιάζουν αδικαιολόγητα. Και το πράττουν επειδή δεν υπάρχει καμιά συνέπεια. Παρότι ο κανονισμός 15.1 προβλέπει αποκοπή μέρους του μισθού των βουλευτών που απουσιάζουν, ανάλογα με τις φορές που το πράττουν. Παρότι προβλέπει επίσης ότι η επιτροπή τήρησης του κανονισμού οφείλει να συνέρχεται μια φορά τον μήνα σε καθορισμένη ημερομηνία για να εξετάζει ακριβώς τις απουσίες βουλευτών. Σημειωτέον ότι δεν αναφέρεται πουθενά στον κανονισμό ότι οι ηγέτες κομμάτων μπορούν να μην συμμετάσχουν σε επιτροπές και να πληρώνονται ως βουλευτές παρότι εμφανίζονται στη Βουλή μόνο για τη σύσκεψη αρχηγών και τη συνεδρία της Ολομέλειας.

Άλλα θέματα
Αύριο, στην πρώτη σύσκεψη αρχηγών, το πρώτο θέμα στην ατζέντα που έχει ήδη καθοριστεί είναι η ανταλλαγή απόψεων για ενδεχόμενη τροποποίηση του κανονισμού της Βουλής ή και του Συντάγματος για σκοπούς αναβάθμισης και βελτίωσης της λειτουργίας της Βουλής και των κοινοβουλευτικών επιτροπών. Όλα τα πιο πάνω αναμένεται να τεθούν, όπως αναμένεται να τεθούν και ζητήματα που αφορούν τις διπλοεγγραφές θεμάτων που... παίζουν στην επικαιρότητα σε περισσότερες από μία επιτροπές, στην κάλυψη του κενού στον κανονισμό για το ποιος αποφασίζει για τα θέματα που θα εξετάσει μια επιτροπή όταν απουσιάζει ο πρόεδρος και ο αναπλ. πρόεδρος, πώς ετοιμάζεται μια πρόταση νόμου κ.ά.

Είναι συνεπώς στο χέρι του νέου προέδρου αλλά και των αρχηγών των κοινοβουλευτικών κομμάτων να αφουγκραστούν τα μηνύματα της κάλπης και να αρχίσουν με την αλλαγή νοοτροπιών εντός κοινοβουλίου που επηρεάζει ωστόσο το σύνολο της κοινωνίας. Οι νοοτροπίες καφενείου θα πρέπει να περιοριστούν στο αίθριο της Βουλής, εκεί όπου σερβίρονται και καφέδες.

Παρουσία γεν. εισαγγελέα και άλλα νομικά
Ακόμη και πρόεδροι επιτροπών, που όφειλαν να γνωρίζουν, αγνοούν ότι ο γεν. εισαγγελέας με βάση το Σύνταγμα δεν έχει καμία υποχρέωση να παρευρίσκεται σε συνεδρίες κοινοβουλευτικών επιτροπών, παρότι πολλές φορές το πράττει αυτοβούλως. Το θέμα της κατάχρησης των καλών σχέσεων που ανέκαθεν υπάρχουν μεταξύ Βουλής και Νομικής Υπηρεσίας αναμένεται να τεθεί στην αυριανή σύσκεψη αρχηγών, αφού πολλές φορές στο παρελθόν βουλευτές έσχιζαν τα ιμάτιά τους επειδή ο γεν. εισαγγελέας τους ενημέρωσε ότι δεν μπορεί να παραστεί, αγνοώντας ότι δεν έχει καμιά υποχρέωση. Βέβαια κάποιοι βουλευτές ανέκαθεν αγνοούσαν βασικά νομικά θέματα. Τη διαφορά π.χ. μεταξύ μιας πρότασης νόμου και ενός νομοσχεδίου ή τη διαφορά της αναπομπής από την αναφορά!

Ώρα και για υλοποίηση δεσμεύσεων Συμμαχίας
Από τις 2 Ιουνίου και την πρώτη συνεδρία της Ολομέλειας, άρχισε να κυλά αντίστροφα και ο χρόνος για τη Συμμαχία Πολιτών και την υλοποίηση των δεσμεύσεων που έδωσε προεκλογικά, τονίζοντας μάλιστα πως αν αυτές δεν προωθηθούν, οι βουλευτές που θα εκλέξει θα παραιτηθούν. Θυμίζουμε σχετική δήλωση του κ. Λιλλήκα: «Σήμερα, 28 Απριλίου 2016, αντιπροσωπεία υποψηφίων βουλευτών της Συμμαχίας Πολιτών, κατέθεσαν ενυπόγραφη επιστολή στον πρόεδρο της Βουλής αναφορικά με τις δέκα δεσμεύσεις του Κινήματος και την ευθύνη που αναλαμβάνουν. Η επιστολή αυτή αποτελεί ουσιαστικά οριστική και αμετάκλητη δήλωση αυτόματης παραίτησης από το αξίωμα του βουλευτή, δεδομένου ότι έχουν εκλεγεί, σε περίπτωση που εντός ενός έτους από την εγκαθίδρυση της νέας Βουλής δεν προωθηθούν στο ακέραιο από τη Συμμαχία Πολιτών οι δεσμεύσεις που καταγράφονται στην επιστολή». Στις δεσμεύσεις της Συμμαχίας περιλαμβανόταν η προώθηση προς ψήφιση μεταξύ άλλων της οριζόντιας ψηφοφορίας, του δικαιώματος των πολιτών να ανακαλούν τους εκλελεγμένους αξιωματούχους του κράτους στην περίπτωση αθέτησης των προεκλογικών τους δεσμεύσεων, της ανάρτησης για ένα μήνα σε ειδική ιστοσελίδα των νομοσχεδίων και ποτάσεων νόμου για να μπορούν οι πολίτες να καταθέτουν τα σχόλια και προτάσεις τους τα οποία θα προωθούνται στις αρμόδιες επιτροπές της Βουλής, της διεξαγωγής δημοψηφισμάτων για πολύ σοβαρά ζητήματα έτσι ώστε να αποφασίζει ο ίδιος ο λαός, της διασύνδεσης της μισθοδοσίας των βουλευτών με βάση τις παρουσίες τους στην Ολομέλεια και στις επιτροπές στις οποίες είναι μέλη και της ειδικής φορολογίας για υπερχρεώσεις των τραπεζών στα δανειστικά επιτόκια. Μένει να φανεί κατά πόσο όλες ή μέρος των πιο πάνω προτάσεων μπορούν να προωθηθούν και πώς, ως επίσης και πώς θα κρίνει η Συμμαχία ότι έπραξε αυτά που δεσμεύτηκε. 

1.341 κιβώτια γεμάτα ελπίδα για τους πρόσφυγες στην Ελλάδα

Μανώλης Καλαντζής

www.protothema.gr

7/4/2016

Πρόκειται για ξηρά τροφή έτοιμη για βρώση, βρεφικές και παιδικές τροφές, είδη βρεφικής φροντίδας και είδη προσωπικής υγιεινής τα οποία συγκέντρωσε η ομάδα «Ζητείται Ελπίς» 

Στην Αποθήκη 9 του Δήμου Θεσσαλονίκης στο λιμάνι της πόλης θα καταλήξουν την ερχόμενη Τρίτη (12/4/2016), 1.341 κιβώτια γεμάτα με είδη πρώτης ανάγκης για τους πρόσφυγες αξίας πέραν των 70 χιλ. ευρώ, τα οποία αγοράστηκαν με αγάπη από πολίτες της Κύπρου.

Είχε προηγηθεί εκστρατεία συλλογής υλικού από την άτυπη ομάδα εθελοντών, ως επί το πλείστον Κύπριων δημοσιογράφων, «Ζητείται Ελπίς» η οποία σε συνεργασία με τα Κυπριακά Ταχυδρομεία κατάφερε κάτι πρωτόγνωρο για τα κυπριακά δεδομένα. Χιλιάδες πολίτες έσπευσαν σε υπεραγορές για να αγοράσουν είδη από κατάλογο που είχε δημοσιοποιήσει η ομάδα και τα κατέθεσε σε ένα από τα 38 ταχυδρομικά γραφεία σε όλη την Κύπρο μεταξύ 21-28 Μαρτίου 2016.

Πρόκειται για ξηρά τροφή έτοιμη για βρώση, βρεφικές και παιδικές τροφές, είδη βρεφικής φροντίδας και είδη προσωπικής υγιεινής. «Επιλέξαμε την συλλογή αυτών των ειδών τα οποία συνεπάγονται κάποιο κόστος για την αγορά τους, αντί ειδών όπως ένδυσης και υπόδησης που έχουμε και στα σπίτια μας, γνωρίζοντας ότι στην Ελλάδα οι πολίτες που έχουν κληθεί να δώσουν ξανά και ξανά βρίσκονται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση» αναφέρει στο protothema.gr η επικεφαλής της ομάδας “Ζητείται Ελπίς” Κάτια Σάββα.

«Παρά και τις εδώ δυσκολίες στα νοικοκυριά λόγω περικοπών στους μισθούς αλλά και τις ανάγκες για οικογένειες Κυπρίων που δυσκολεύονται να επιβιώσουν και ζουν με φιλανθρωπίες πολλοί ήταν αυτοί που ήθελαν να βοηθήσουν και να στείλουν είδη πρώτης ανάγκης και στους πρόσφυγες στην Ελλάδα, ειδικά στα παιδιά. Έτσι καταλήξαμε σε αυτά τα είδη. Ήταν πραγματικά συγκινητικό να βλέπεις νηπιαγωγεία, σχολεία, τμήματα δημόσιων υπηρεσιών να συμμετέχουν ενεργά στην όλη προσπάθεια» καταλήγει. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ομάδα “Ζητείται Ελπίς” είχε πραγματοποιήσει εκστρατεία συλλογής υλικού για τις ανάγκες των προσφύγων και τον περασμένο Οκτώβριο με παραλήπτη τότε την ΜΚΟ Αγκαλιά στη Λέσβο.

Πως θα γίνει η διάθεση των ειδών

Αυτή τη φορά επιλέγηκε σε συνεργασία με τους Εθελοντές Γιατρούς Κύπρου, η ΜΚΟ Praksis. Η Praksis, υπό την επιτήρηση του Δήμου Θεσσαλονίκης και συγκεκριμένα του δημοτικού γραμματέα κ. Θωμά Ψαρρά θα είναι αυτή που θα έχει την ευθύνη διανομής του υλικού στους καταυλισμούς της Β. Ελλάδας ενημερώνοντας κάθε φορά που θα εξάγει υλικό από την αποθήκη του Δήμου, τους οργανωτές της εκστρατείας στην Κύπρο.

Παράλληλα με την εκστρατεία για συλλογή ειδών πρώτης ανάγκης και τροφίμων, οι Εθελοντές Γιατροί Κύπρου συγκέντρωσαν τις ίδιες μέρες φάρμακα με παραλήπτες επίσης τους πρόσφυγες στη Βόρεια Ελλάδα. Την πρώτη παρτίδα από φάρμακα, παιδικά γάλατα και βρεφικά είδη πήραν μαζί τους στην πρώτη πρόσφατη αποστολή τους στην περιοχή οι Εθελοντές Γιατροί, καθώς οι ανάγκες ήταν αυξημένες.

Μεγάλο μέρος του υλικού που συγκεντρώθηκε απεστάλη στις 28 Μαρτίου με έξοδα του χορηγού της εκστρατείας, Ελληνικής Τράπεζας, μέσω των Κυπριακών Ταχυδρομείων, με παραλήπτες τους Γιατρούς του Κόσμου Ελλάδος. Το υλικό χρησιμοποιήθηκε στους χώρους των ιατρείων στην Ειδομένη, τα Διαβατά και το λιμάνι Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ηλεκτρολύτες, αντιβηχικά σιρόπια και παιδιατρικά φάρμακα.

ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΕΛΠΙΣ ΙΙ

«Ζητείται Ελπίς»… για τα παιδιά της προσφυγιάς

• Εκστρατεία της ομάδας «Ζητείται Ελπίς» με τη συνεργασία των Κυπριακών Ταχυδρομείων για συλλογή και αποστολή στην Ελλάδα ειδών πρώτης ανάγκης που θα χρησιμοποιηθούν για κάλυψη αναγκών των προσφύγων.
•  21-28 Μαρτίου 2016 σε  επιλεγμένα Ταχυδρομικά Γραφεία σε όλη την Κύπρο.

Παγκύπρια εκστρατεία συλλογής ειδών πρώτης ανάγκης με στόχο τη στήριξη όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων και ειδικά των παιδιών που έχουν προσφυγοποιηθεί εξαιτίας της εμπόλεμης κατάστασης στη Μέση Ανατολή διοργανώνεται για δεύτερη φορά από την άτυπη ομάδα εθελοντών «Ζητείται Ελπίς».

Η όξυνση του προσφυγικού προβλήματος, τα τραγικά ναυάγια στη Μεσόγειο, οι άθλιες συνθήκες κάτω από τις οποίες αναγκάζονται να επιβιώσουν χιλιάδες άνθρωποι στην Ειδομένη και αλλούπροκαλούν θλίψη και απογοήτευση. Η Κύπρος δεν θα μπορούσε να είναι απούσα και να μην ανταποκριθεί στις δραματικές εκκλήσεις από την Ελλάδα για συλλογή ειδών που είναι αναγκαία για την επιβίωση χιλιάδων συνανθρώπων μας.

Η συλλογή ειδών πρώτης ανάγκης γίνεται σε συνεργασία με τη διεύθυνση και το προσωπικό των Κυπριακών Ταχυδρομείων και με τη στήριξη της Ελληνικής Τράπεζας. Τη μεταφορά στον Πειραιά ανέλαβε αφιλοκερδώς η εταιρεία Salamis ShippingServices Ltd.

Η εκστρατεία θα πραγματοποιηθεί από τη Δευτέρα 21 Μαρτίου μέχρι και τη Δευτέρα 28 Μαρτίου, 2016(κατά τις εργάσιμες μέρες) σε 38 προκαθορισμένα Ταχυδρομικά Γραφεία των Κυπριακών Ταχυδρομείων, ως φαίνεται κατωτέρω, με στόχο τη συλλογή  ειδών παιδικής φροντίδας και τροφών, ειδών προσωπικής υγιεινής καθώς και ξηράς τροφής, τα οποία θα σταλούν στην Ελλάδα. Η κατανομή/διάθεση των ειδών θα γίνει αναλόγως των αναγκών των εθελοντικών οργανώσεων στους τόπους προσωρινής διαμονής των προσφύγων.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΩΝ ΓΡΑΦΕΙΩΝ – ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ – ΩΡΕΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΥΛΙΚΟΥ

Σε κάθε Ταχυδρομικό Γραφείο που συμμετέχει στην εκστρατεία θα υπάρχουν τέσσερα μεγάλα κιβώτια με ανάλογη σήμανση προς διευκόλυνση του κοινού. Οι κατηγορίες είναι:

1.     ΞΗΡΑ ΤΡΟΦΗ	Μπάρες δημητριακών, κρουασάν, κουλούρια, μπισκότα, σταφίδες, ξηροί καρποί, κονσέρβες που ανοίγουν αυτόματα (να μην περιέχουνχοιρινό κρέας).
2.     ΠΑΙΔΙΚΕΣ ΤΡΟΦΕΣ	Γάλα σε σκόνη για βρέφη (1, 2, 3), φαρίν λακτέ, φρουτόκρεμες, μπισκοτάκια για παιδιά,  γάλα εβαπορέ σε κονσέρβα.
3.     ΕΙΔΗ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ	Παιδικές πάνες, μωρομάντιλα, κρέμες συγκάματος, μπιμπερό, πιπίλες, αντηλιακές κρέμες, κουβέρτες φλις ελαφριές.
4.     ΕΙΔΗ ΠΡΩΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ – ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ	Σαμπουάν, σαπούνια, οδοντόκρεμες, οδοντόβουρτσες, σερβιέτες, ξυραφάκια, παυσίπονα, αντιπυρετικά χάπια, είδη πρώτων βοηθειών.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό το υλικό να παραδίδεται ΧΩΡΙΣΤΑ, κατά κατηγορία είδους, σε σακούλες ή κουτιά-κιβώτια και όπου απαιτείται να είναι σφραγισμένη η συσκευασία. Προσοχή στην ημερομηνία λήξης.

Το υλικό προβολής της εκστρατείας και όλες οι λεπτομέρειες αναρτώνται στην ιστοσελίδα μας ή στο www.cypruspost.gov.cy. Μπορείτε επίσης να ενημερωθείτε από τα κατά τόπους Ταχυδρομικά Γραφεία.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στα τηλ. 77778013/99680047 ή μέσω email στο hope@hopecyprus.org.

Ένα έγκλημα χωρίς τιμωρία το LEFCO

ΕΥΘΥΝΕΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΓΙΑ ΤΡΕΙΣ, ΑΛΛΑ ΟΥΔΕΙΣ ΘΑ ΛΟΓΟΔΟΤΗΣΕΙ

Εφημερίδα «ΠΟΛΙΤΗΣ»
ΚΑΤΙΑ ΣΑΒΒΑ
18/02/2016



Στις ελληνικές καλένδες ως μη εξιχνιασθέν, παρότι ο φορολογούμενος θα το πληρώσει αδρά, οδηγείται ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα των τελευταίων δεκαετιών, το οποίο αφορά το νέο σύστημα ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας, γνωστό ως έργο LEFCO.

Παρά το γεγονός ότι  η έρευνα που διατάχθηκε κατέληξε στο ότι τρεις εμπλεκόμενοι ανώτεροι λειτουργοί της cyta και του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας ενδεχομένως να ενήργησαν κατά τρόπο μεμπτό. Πρόκειται για ένα σκάνδαλο με πολλά πλοκάμια, αφού, πέρα από την επιμονή κάποιων να παραληφθεί -έστω και αν αποτύγχανε απανωτά στους αναγκαίους ελέγχους-, η ολιγωρία δέκα και πλέον χρόνων για διερεύνηση του χειρισμού της σύμβασης άφησε τα ελεγχόμενα πρόσωπα να αφυπηρετήσουν και έτσι να μην μπορεί να διενεργηθεί ακόμη και η ενδεδειγμένη πειθαρχική έρευνα εναντίον τους. Η Νομική Υπηρεσία διά δικηγόρου της (η οποία ενεργεί εκ μέρους του γενικού εισαγγελέα) με επιστολή της ημερ. 22/12/2015 -την οποία δημοσιοποιούμε σήμερα- σημειώνει ότι δεν μπορεί εκ πρώτης να στοιχειοθετηθεί ούτε ποινική έρευνα εναντίον τους, γιατί από τη μαρτυρία απουσιάζει το στοιχείο της πρόθεσης καταδολίευσης, «απαραίτητο στοιχείο για τη στοιχειοθέτηση ποινικής ευθύνης των εμπλεκομένων προσώπων». Και αντί αυτή η κατάληξη να θορυβήσει την κυβέρνηση ώστε να κινηθεί προς την κατεύθυνση περαιτέρω διερεύνησης στη βάση των νέων δεδομένων ακόμα και ως θέματος αρχής, αφού το κράτος ζήμιωσε εκατομμύρια από όλην αυτήν τη διαδικασία, ο υπουργός Μεταφορών στο εμπιστευτικό σημείωμα που κατέθεσε στο Υπουργικό Συμβούλιο, ημερ. 19/1/2016 (αντίγραφο του οποίου εξασφάλισε ο «Π»), σημειώνει ότι θα εισηγηθεί το πόρισμα να μην δοθεί αυτούσιο στη Βουλή, αλλά το νομοθετικό σώμα να ενημερωθεί μόνο σε γενικές γραμμές για τα ευρήματα. Υπενθυμίζουμε ότι επί του συγκεκριμένου θέματος ο βουλευτής των Οικολόγων ζήτησε να ενημερωθεί για το αποτέλεσμα της έρευνας έπειτα από σχετική ερώτηση που υπέβαλε στο πλαίσιο άσκησης κοινοβουλευτικού ελέγχου!

Η έρευναΤο Υπουργικό Συμβούλιο, μετά από την πρόταση του υπ. Συγκοινωνιών τον Νοέμβριο του 2013, αποφάσισε να εγκρίνει την ανάθεση στην Ελεγκτική Υπηρεσία της διερεύνησης του σκανδάλου, με την τότε γεν. ελέγκτρια Χρυστάλλα Γιωρκάτζη να αποδέχεται, ωστόσο να ζητά πίστωση χρόνου καθώς οι υποχρεώσεις τής υπηρεσίας δεν επέτρεπαν τη διεξαγωγή έρευνας, παρά μόνο από τις αρχές του 2014. Στο μεταξύ, επειδή η διαφορά μεταξύ της cyta και της ιταλικής προμηθεύτριας εταιρείας SELEX βρισκόταν σε διαδικασία διαιτησίας -ύστερα από την απόφαση της αναθέτουσας αρχής για διακοπή του συμβολαίου το 2012- ενώπιον του Διαιτητικού Δικαστηρίου του Λονδίνου, η Ελεγκτική Υπηρεσία έκρινε ότι, για ευνόητους λόγους, δεν ενδείκνυτο η έναρξη της πιο πάνω έρευνας, προτού ολοκληρωθεί η διαδικασία της διαιτησίας. Όμως ο νέος γενικός ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης, ο οποίος διορίστηκε στη θέση αυτήν τον Απρίλιο του 2014 και ο οποίος κατείχε προηγουμένως τη θέση του διευθυντή της διεύθυνσης Ελέγχου του υπ. Συγκοινωνιών, και ως εκ τούτου είχε άποψη για τη διαχείριση και τον τερματισμό της πιο πάνω σύμβασης, με επιστολή του ημερ. 19/11/14 εισηγήθηκε, για λόγους δεοντολογίας, να υποβληθεί πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο ώστε η εν λόγω έρευνα να ανατεθεί σε άλλο άτομο/υπηρεσία. Στις 17 Μαρτίου 2015 το Υπουργικό Συμβούλιο ανέθεσε στην ανώτερη εκτελεστική μηχανικό του ΤΑΥ κ. Ηλιάνα Τόφα τη διερεύνηση του τρόπου διαχείρισης της σύμβασης. Η κ. Τόφα συμπλήρωσε τη διερεύνησή της και υπέβαλε την έκθεση με το πόρισμά της στον υπουργό Μεταφορών, στις 30/10/2015. Σύμφωνα με αυτό, η λειτουργός που ανέλαβε τη διερεύνηση καταλήγει, μεταξύ άλλων, στο συμπέρασμα ότι ενδεχομένως ο τρόπος που ενήργησαν τρεις ανώτεροι λειτουργοί, οι οποίοι στο μεταξύ έχουν αφυπηρετήσει ή αποχωρήσει από τη Δημόσια Υπηρεσία, να ήταν μεμπτός και εκτός των αναμενόμενων πλαισίων δράσης και ενέργειας ενός δημόσιου λειτουργού επιφορτισμένου με τη διαχείριση μιας δημόσιας σύμβασης τέτοιας πολυπλοκότητας όπως αυτής του συστήματος LEFCO. Ο «Π» αποκαλύπτει σήμερα και τα ονόματα των τριών εμπλεκόμενων. Πρόκειται για τον κ. Φώτη Σαββίδη, γενικό διευθυντή της cyta κατά τον ουσιώδη χρόνο, τον κ. Λεωνίδα Λεωνίδου, διευθυντή δικτύου υπηρεσιών Αεροναυσιπλοΐας της cyta και ακολούθως διευθυντή του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας, και τον κ. Χριστόφορο Γιαννακό, ο οποίος είχε διαδεχθεί τον κ. Λεωνίδου στη cyta.

Το ιστορικόΣτη βάση των πιο πάνω θα πρέπει να λεχθεί ότι ως σκάνδαλο μεγατόνων θεωρούσε την όλη υπόθεση και ο αείμνηστος Τάσος Μητσόπολος, ο οποίος μιλώντας στον «Π» επί υπουργίας του υποστήριξε σχεδόν μετά βεβαιότητας ότι κάποιοι χρηματίστηκαν, ενώ αξιωματούχος εμπλεκόμενος στην υπόθεση -όχι από τους προναφερθέντες- τον είχε προσεγγίσει για να μην κινήσει τις σχετικές διαδικασίες διερεύνησης του θέματος. Ωστόσο, ο Τάσος Μητσόπουλος ήταν ο πρώτος υπουργός Συγκοινωνιών που αποφάσισε, το 2013, παρότι πολλοί προκάτοχοί του δεσμεύτηκαν επί τούτου, να διατάξει πλήρη διερεύνηση του τρόπου διαχείρισης της σύμβασης που υπογράφτηκε μεταξύ της cyta και της ιταλικής SELEX-SI για την προμήθεια, εγκατάσταση και έλεγχο του περιβόητου LEFCO. Μάλιστα το θέμα, μετά από διαφορές που προέκυψαν μεταξύ cyta και υπ. Συγκοινωνιών, τέθηκε και ενώπιον της Νομικής Υπηρεσίας, με τον τότε βοηθό γενικό εισαγγελέα Ρίκκο Ερωτοκρίτου να δηλώνει στον «Π» τον Νοέμβριο του 2013 ότι προτίθεται μετά την έρευνα που διέταξε το υπ. Συγκοινωνιών να προβεί και σε έρευνα για τυχόν ποινικές ευθύνες που προκύπτουν.


Η λυπητερήΤο συμβόλαιο αγοράς του συστήματος με την προμηθεύτρια ιταλική εταιρεία Selex-SI ανερχόταν αρχικά σε 18,8 εκατ. ευρώ και υπογράφηκε το 2003. Το 2012, έπειτα από διαχρονικούς ελέγχους που αποδείκνυαν ότι το σύστημα δεν μπορούσε να λειτουργήσει με ασφάλεια, η δική μας πλευρά αποφάσισε τον τερματισμό της σύμβασης. Ακολούθως, η Selex προχώρησε σε αγωγή με στόχο την παρεμπόδιση της είσπραξης από τη cyta των ποσών που κατέβαλε το κράτος, τόσο για το έργο όσο και των εγγυητικών, συνολικού ποσού 20 εκατ. ευρώ. Πρόσφατα η Κυπριακή Δημοκρατία κέρδισε τη διαδικασία διαιτησίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, που ξεκίνησε μετά από απαιτήσεις που προέβαλε η προμηθεύτρια εταιρεία, και τις επιστράφηκαν οι εγγυητικές, ωστόσο κλήθηκε να πληρώσει, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, περί τα 5 εκατ. ευρώ σε δικαστικά έξοδα. Στο ποσό αυτό θα πρέπει να προστεθούν περίπου ένα εκατ. ευρώ σε ενοίκια του χώρου που θα φιλοξενούσε το σύστημα και σήμερα είναι άδειο, αλλά και τα έξοδα του πηγαινέλα διαφόρων αρμοδίων στην Ιταλία κατά τη διάρκεια χειρισμού της σύμβασης, ως επίσης και τους μισθούς χρόνων για τους υπαλλήλους που δούλεψαν πάνω στις δοκιμές.

Λεωφορείο ο πόνος σε δρόμους αδιαφορίας

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΩΝ ΚΑΡΚΙΝΟΠΑΘΩΝ ΑΠΟ ΠΑΦΟ ΚΑΙ ΛΕΜΕΣΟ

Πηγή: Εφημερίδα «ΠΟΛΙΤΗΣ»
ΚΑΤΙΑ ΣΑΒΒΑ
06/02/2016 - 15:46



Ώρα 6 το πρωί στη λεωφόρο Ελλάδος στην Πάφο. Ακόμη νύκτα και κάνει κρύο. Το λεωφορειάκι αρχίζει να γεμίζει. Ο οδηγός του Πανίκος Χρυσάνθου παίρνει παρουσίες. Κάποιοι λείπουν. Κτυπά τηλέφωνα.

«Κύριε Γιάννη να σε περιμένουμε;» τον ακούω να λέει στο κινητό. Ανησυχεί και μαζί αγχώνεται. «Πρέπει να ξεκινήσουμε στην ώρα μας, κάποιοι περιμένουν στο δρόμο» μου εξηγεί.

Την Παρασκευή 29 Ιανουαρίου ήμουν ο 19^ος επιβάτης σε εκείνο το λεωφορείο. Για να βιώσω μια απίστευτη ταλαιπωρία και συνάμα να ντραπώ που είμαι φορολογούμενος πολίτης σε ένα πραγματικά ανάλγητο κράτος. Με τη διαφορά ότι εγώ βίωσα την ταλαιπωρία μια μόνο μέρα για να γραφτούν πέντε γραμμές στην εφημερίδα. Δεν ήμουν όπως οι άλλοι 18 επιβάτες σε εκείνο το λεωφορείο, είτε καρκινοπαθής εγχειρισμένος, είτε νέος ασθενής που μόλις έμαθε τη διάγνωση και το βλέμμα του είναι απλανές, οι σκέψεις του μπερδεμένες.

«Το πρώτο στάδιο μετά τη διάγνωση είναι το χειρότερο», προσπαθούν να μου εξηγήσουν οι συνεπιβάτες μου. Αυτοί που έχουν ήδη ξεκινήσει χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία και προσπαθούν να στηρίξουν τους υπόλοιπους.


Η ταλαιπωρία


Οι συνεπιβάτες μου, δίνουν ραντεβού κάθε μέρα από Δευτέρα μέχρι και Παρασκευή για ενάμιση, δύο ακόμη και περισσότερους μήνες στην ίδια λεωφόρο, την ίδια ώρα για να ολοκληρώσουν ένα κύκλο 30-40 ακτινοθεραπειών, κάποιοι και χημειοθεραπείας στο ογκολογικό κέντρο της Τράπεζας Κύπρου. Το μοναδικό μέχρι και σήμερα Κέντρο που διαθέτει γραμμικούς επιταχυντές για να υποβληθούν σε ακτινοθεραπεία.

 Και επιστρέφουν, μαζί τους και εγώ εκείνη την Παρασκευή, στην καλύτερη των περιπτώσεων στις μια το μεσημέρι. Αλλιώς αν δεν προλάβουν το πρώτο λεωφορείο που αναχωρεί στις 11, στις τρεις το απόγευμα.

Από εκεί αναλόγως που μένουν τους περιμένει και άλλο ταξίδι. Μέχρι το Πολέμι, την Πόλη Χρυσοχούς, το Νέο Χωριό. Από όπου δηλαδή ξεκινάνε με δικά τους μέσα, ή με άλλα λεωφορεία από τις 4 και 5 το πρωί για να είναι στη λεωφόρο Ελλάδας στις 6. Τη διαδρομή αυτή κάνουν περίπου 600 καρκινοπαθείς μόνο από την επαρχία Πάφου το χρόνο. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 όταν ο ΠΑΣΥΚΑΦ και ο Αντικαρκινικός Σύνδεσμος αποφάσισαν να σηκώσουν στις πλάτες τους μια υποχρέωση για την οποία οι εκάστοτε κυβερνήσεις αδιαφορούν.

 Η μεταφορά επιβατών από τους δύο συνδέσμους είναι η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος, που στην πρώτη φέρει τη σφραγίδα της κρατικής αναισθησίας. Έχοντας αναπτύξει μια αγαστή συνεργασία οι δύο σύνδεσμοι έχουν κτίσει ένα τρομερό δίκτυο μεταφοράς από την Πάφο και τη Λεμεσό αλλά και από την Αμμόχωστο και τη Λάρνακα. Κάθε μέρα είναι διαφορετική για τους οδηγούς αναλόγως των επιβατών.

 Εκείνη την Παρασκευή το λεωφορείο του ΠΑΣΥΚΑΦ ξεκίνησε στις 6:15 επειδή καθυστέρησε ένας επιβάτης. Στις 6:53 σταμάτησε στην έξοδο της Καντού για να πάρουμε μια κυρία από τον Άγιο Νικόλαο η οποία περίμενε από ώρα στο αυτοκίνητό της έχοντας ήδη οδηγήσει 45 λεπτά. Στις 7:10 το λεωφορείο μας συναντήθηκε στην Παρεκκλησιά με ένα άλλο λεωφορείο του ΠΑΣΥΚΑΦ. Η οδηγός εκείνου του λεωφορείου, η κ. Χριστίνα Ευτυχίου από τις έξι το πρωί είχε ξεκινήσει όπως κάθε μέρα, τη δική της διαδρομή για να μεταφέρει σε ένα σημείο τους καρκινοπαθείς από την Λεμεσό τους οποίους είχε παραλάβει από τα σπίτια τους. Στις 7:16 έγινε άλλη μια στάση στην Μονή όπου περίμενε μια κυρία έξω από ένα περίπτερο.

 Στις 8:13 το λεωφορείο αφίχθηκε στο ογκολογικό κέντρο της Τράπεζας Κύπρου.  Περίπου την ίδια ώρα είχε καταφθάσει και το λεωφορειάκι του Αντικαρκινικού με τον οδηγό του, το κ. Αντρέα Σταυρινό να περιμένει το δικό μας οδηγό για να συνεννοηθούν για την κατανομή των ασθενών στην επιστροφή αλλά και για άλλες διαδρομές στη Λευκωσία. Καθότι ασθενείς πρέπει να μεταβούν και στο γενικό νοσοκομείο Λευκωσίας ενώ άλλοι να υποβληθούν σε ειδικά κέντρα σε εξειδικευμένες εξετάσεις.

Στη διαδρομή

«Κυρία δημοσιογράφε, έλα κάτσε μαζί μας αν θα κάμεις θέμα» μου φώναξε μια κυρία, από το πίσω μέρος του λεωφορείου μεταξύ Λεμεσού- Λευκωσίας. Ήταν η κ. Νίτσα, από το Κελλάκι Λεμεσού η οποία, εκτός από ψωμιά με προζύμι -τα οποία πωλεί- φτιάχνει και εκπληκτικές ελιόπιτες τις οποίες δοκιμάσαμε αφού φροντίζει να φέρνει για όλους τους συνεπιβάτες της κάθε μέρα. Πήγα στα πίσω καθίσματα και μπήκα στη συζήτησή τους.


 «Ζάβαλε μου» συνεχίζει από εκεί που έμεινε. «Να τους αγοράζουν λιμουζίνες και να μην τους αρέσουν τα χρώματα» έλεγε στην κ. Δέσποινα η οποία δεν είχε χρόνο να ακούσει ειδήσεις και να μάθει για τη νέα κόντρα του γενικού ελεγκτή με τον υπουργό Εσωτερικών αλλά και το θέμα που προέκυψε με την αγορά των υπηρεσιακών οχημάτων. «Αλήθεια δεν τους άρεσε το χρώμα;» είπε για να αντιληφθώ ότι περισσότερο το είπε για να προσθέσει στην κουβέντα παρά να ασκήσει κριτική.

 «Φυλάω την ανάσα μου για να φυσώ τη σούπα μου» ήταν άλλωστε η προσθήκη της κ. Λουκίας από τον Πύργο Λεμεσού όταν της είπα τι θα ήθελε να μεταφέρω στους κυβερνώντες για να μου δείξει ότι δεν περιμένει τίποτα και από κανέναν. Ακολούθως η κ. Νίτσα μου περιέγραψε με αγανάκτηση πόσα πέρασε μετά την διάγνωση για κακοήθη όγκο στο στήθος. Όταν μετά από δύο επεμβάσεις ρώτησε πότε θα την δει ογκολόγος για να της πουν με απορία «,μα ακόμη δεν σε είδε;».

 «Αν ήταν κανένας υπουργός, κανένας βουλευτής θα τους εγχείριζαν, θα έκαναν βιοψία και θεραπεία σε ένα μήνα, όχι όπως εγώ που από τον Ιούνιο μέχρι σήμερα ταλαιπωρούμαι» μου είπε. Η καθυστέρηση στα αποτελέσματα της βιοψίας ήταν ένα άλλο θέμα που ήγειραν οι συνεπιβάτες μου. Όλοι ωστόσο αφού εξήραν το έργο που επιτελείται από τους ιατρούς στο Ογκολογικό Κέντρο και τη σημασία που τους δίνουν, ξεκαθάρισαν ότι και ακτινοθεραπευτικό κέντρο να λειτουργήσει στο ΓΝ Λεμεσού, αν δεν αλλάξει η σημερινή κατάσταση που τους αποτρέπει από το να το επισκέπτονται δεν θα έχει νόημα. Οι ασθενείς θέλουν σημασία, ώρα να ακουστούν και να υποβάλουν ερωτήσεις στο γιατρό τους. «Δεν έχουμε γρίπη που περνά με μια συνταγή», λένε με παράπονο.


Πρώτα θρηνείς...


Η κυρία Δέσποινα όπως έμαθα ακολούθως, συζητώντας μαζί της στις τρεις ώρες που περιμέναμε στο Ογκολογικό Κέντρο μέχρι να υποβληθούν στη θεραπεία και όλοι οι υπόλοιποι ασθενείς από Πάφο και Λεμεσό, είναι νοσηλεύτρια και έχει δυο παιδιά. Η κόρη της σπουδάζει ενώ ο γιος της είναι μόλις 12 ετών. «Ξυπνώ στις πέντε για να τον ετοιμάσω και ακολούθως αφού ετοιμαστώ και εγώ παίρνω το αυτοκίνητό μου για να είμαι στην έξοδο της Καντού 7 παρά» μου περιγράφει το πρόγραμμά της.

 «Στην αρχή ήταν δύσκολα» προσθέτει. «Βίωσα την διάγνωση του καρκίνου ως πένθος. Μετά το πήρα απόφαση ότι έπρεπε να τον πολεμήσω. Εξήγησα στα παιδιά μου μέχρι του σημείου που το καθένα μπορούσε να αντέξει και να αντιληφθεί και είπαμε ότι θα λύνουμε κάθε πρόβλημα όταν αυτό προκύπτει. Ο γιος μου μετά τη χημειοθεραπεία δεν ήθελε να πηγαίνω στο σχολείο να ρωτώ.

Του εξήγησα ότι εγώ δεν έχω πρόβλημα που έπεσαν τα μαλλιά μου και ότι δεν θα έπρεπε να τον ενοχλεί ούτε αυτόν αν κοροϊδεύουν οι συμμαθητές του. Ούτε ένα μήνα μετά το παιδί μου μού είπε να πηγαίνω στο σχολείο όποτε ήθελα και ας κορόιδευαν οι συμμαθητές του. Δεν τον ενδιέφερε» μου εξηγεί. Η κ. Δέσποινα όταν την αφήναμε στην Καντού γύρω στο μεσημέρι ενημέρωσε τον οδηγό ότι από βδομάδας δεν θα ερχόταν με το λεωφορείο. Θα έμενε στη Λευκωσία στην πεθερά της.

Ο γιος της θα είχε βεβαρημένο πρόγραμμα και δεν θα του έλειπε τόσο και ήθελε και η ίδια να ξεκουραστεί... Το δικό της βίωμα μου μετέφερε και η κ. Ελένη από την Κισσόνεργα που είναι στην 5^η μέρα και έχει μπροστά της άλλες 30 διαδρομές. Θα τελειώσει 15 Μαρτίου. Τις πρώτες μέρες την μετέφερε ο σύζυγος στη Λευκωσία αλλά και εκείνος με τα δικά του προβλήματα υγείας δεν άντεξε την ταλαιπωρία. Ο κ. Φίλιππος από την Πέγεια στις δύο κουβέντες στη μια του είχε ως επίκεντρο τη μοναχοκόρη του που μεγαλώνει μόνος πλην άνεργος καθώς «δεν είμαι της εκάστοτε κυβέρνησης για να επαναπροσληφθώ στην Στατιστική Υπηρεσία όπου εργαζόμουν ως ωρομίσθιος. Είναι όλοι τους βρωμιάρηδες και να το βάλεις όπως το είπα» μου εφιστά την προσοχή.

Πριν το ραντεβού

Τα προβλήματα που δημιουργούνται από την απουσία ακτινοθεραπευτικού τμήματος στη Λεμεσό για τους ασθενείς κυρίως από Πάφο και Λεμεσό είναι από χρόνια γνωστά και χιλιοειπωμένα. Όπως χιλιοειπωμένες είναι και οι δεσμεύσεις, οι διαμαρτυρίες ομάδων πολιτών, συγγενών και φίλων των καρκινοπαθών.

 Αυτό που είναι δύσκολο να βγει προς τα έξω, πολύ περισσότερο με λέξεις και να προκαλέσει ντροπή, αν έμεινε, σε αυτούς που λαμβάνουν αποφάσεις, είναι το βίωμα του καρκίνου, τα λόγια, τα συναισθήματα, τα σώματα και τα βλέμματα των ασθενών που διανύουν καθημερινά 300 χλμ για μια ακτινοθεραπεία πέντε λεπτών σπαταλώντας από την πολύτιμη ζωή τους τουλάχιστον εννιά ώρες τη μέρα. «Καρκινοπαθείς πεθαίνουν στο δρόμο» ήταν ο τίτλος ενός ρεπορτάζ του ανταποκριτή του Πολίτη στην Πάφο που στάθηκε η αφορμή για το παρόν ρεπορτάζ. Με ευχαρίστηση ο ΠΑΣΥΚΑΦ μου παραχώρησε μια θέση, μια μέρα που υπήρχε η δυνατότητα.


 Με προετοίμασαν για το τι μπορούσε να βιώσω, αν θα το άντεχα, αν θα ήταν εντάξει να ταλαιπωρηθώ! Στις 6 το πρωί στις 29 Ιανουαρίου μπήκα σε εκείνο το λεωφορείο και στις 12:58 βγήκα άλλος άνθρωπος. Εκτιμώντας περισσότερο τη ζωή και το χρόνο. Εκτιμώντας περισσότερο το έργο των συνδέσμων καρκινοπαθών που διαχειρίζονται επάξια τις δωρεές των πολιτών. Έχοντας αποκτήσει νέους φίλους και διδάγματα. Έχοντας αναλάβει συνάμα μια υποχρέωση να δικαιώσω τον αγώνα τους. Όχι για τη ζωή τους αλλά για την ποιότητα αυτής, την αξιοπρέπεια τους. Έχοντας αναλάβει να μεταφέρω το μήνυμα εκεί που πρέπει.

Πρόσκληση- πρόκληση

Οι συνεπιβάτες μου θα ήθελαν να είναι σε αυτό το λεωφορείο να κάνουν την ίδια διαδρομή για μια μόνο μέρα αυτοί που λαμβάνουν τις μεγάλες αποφάσεις. Να βιώσουν από πρώτο χέρι την εμπειρία, το μαρτύριο αυτών των ανθρώπων και μετά να πάνε πίσω στην καθημερινότητα τους και να ξανασκεφτούν τις προτεραιότητες τους. Θα ήθελαν να ήταν μαζί τους στο λεωφορείο Υπουργοί, βουλευτές, πολιτικοί και μανδαρίνοι ώστε την επόμενη φορά που θα μιλήσουν για τα προβλήματά τους να θυμούνται αυτές τις εικόνες. Των 18 επιβατών σε ένα λεωφορείο που ξεκίνησε χαράματα από την Πάφο για τη Λευκωσία.

Είναι αυτοί που εδώ και δεκαετίες εξαγγέλλουν τη δημιουργία ακτινοθεραπευτικού κέντρου στη Λεμεσό. Αυτοί που συζητάνε σε κλιματιζόμενες αίθουσες για τα προβλήματα των καρκινοπαθών, που κάνουν δηλώσεις και μετά από λίγο καιρό ξανακάνουν τις ίδιες δηλώσεις σαν μην πέρασε μια μέρα, σαν να μην χάθηκε μια ζωή στο δρομολόγιο Λευκωσίας – Πάφου. Τους απασχολούν άλλα πιο σοβαρά πράματα. Ποιοι θα συνεχίσουν να παίρνουν το υπηρεσιακό όχημα πολυτελείας στο σπίτι, τι χρώμα θα έχει, εάν θα παίρνουν οδοιπορικά 600 ευρώ το μήνα βρέξει-χιονίσει... Δυστυχώς για αυτούς, τη μεγάλη πλειοψηφία τουλάχιστον από αυτούς για να μην αδικούμε τις λίγες φωτεινές εξαιρέσεις, οι πράξεις μιλούν πιο δυνατά από τα έργα τους. Δεν τους καίγεται καρφί με τι χρήματα οι σύνδεσμοι καρκινοπαθών – ο ΠΑΣΥΚΑΦ και ο Αντικαρκινικός- σηκώνουν ένα βαρύ φορτίο που κανονικά θα ήταν υποχρέωση του κράτους.

Ίσως και να μην γνωρίζουν ότι το λεωφορειάκι όπως και άλλα λεωφορεία τα αγόρασε ο Αντικαρκινικός με δωρεές. Δεν ξέρουν ότι χρειάζονται χιλιάδες ευρώ σε καύσιμα και συντήρηση για να μεταφέρουν δωρεάν τους καρκινοπαθείς από Πάφο, Λεμεσό, Αμμόχωστο και Λάρνακα στο Ογκολογικό. Είναι αυτοί που δεν είχαν καν την ευαισθησία να εγκρίνουν την αγορά αφορολόγητων λεωφορείων, όπως πράττουν για τα οχήματα των αξιωματούχων που πληρώνονται από το πάγιο ταμείο. Δεν τους λέμε να αναλάβουν το κόστος για τα λεωφορεία. Η μόνη συμβολή του κράτους στο έργο που επιτελούν οι δύο σύνδεσμοι και τους οποίους οι καρκινοπαθείς ευγνωμονούν είναι η κρατική χορηγία. Ένα πενιχρό ποσό που δίνουν και καλύπτουν μόλις το ένα δέκατο των δαπανών στην περίπτωση του ΠΑΣΥΚΑΦ.

Ο Πρόεδρος και κ. Αντώνης Στο μυαλό μου μέχρι και σήμερα, μια βδομάδα μετά από εκείνη την διαδρομή του πήγαινε έλα στην Πάφο είναι ακόμη χαραγμένη η εικόνα εκείνου του ηλικιωμένου ζευγαριού από το Πολέμι. Ο σύζυγος ο κ. Αντώνης, 80 ετών μετά από εγχείριση στο λαιμό πρέπει να υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία. «Δεν τον βοηθά το φως του και έρχομαι μαζί του και τον βοηθώ. Ξυπνούμε 4μιση το πρωί και φεύγουμε από το χωριό 5μιση. Μας φέρνουν τα παιδιά μας μέχρι τον ΠΑΣΥΚΑΦ, μεγάλη ταλαιπωρία» μου εξηγεί η σύζυγος. Ήταν η 10η μέρα που έκαναν τη διαδρομή. Είχαν μπροστά τους άλλες 13 μέρες. «Όταν επιστρέφει απλά πηγαίνει στο κρεβάτι του» συνεχίσει η σύζυγος. Τον κοιτάζω. Ένα βλέμμα γαλήνιο πλην απλανές. Δεν μιλά. Δεν συμμετέχει στη συζήτηση. 80 χρονών. Στις πλάτες του χρόνια σκληρής δουλείας που αναλογούν βεβαίως και σε χιλιάδες ευρώ φόρων. Για ποιο λόγο; Για να ταλαιπωρείται τόσο στα γεράματα; Αυτήν την ποιότητα ζωής του επιφύλασσε το κράτος προνοίας; Ενδεχομένως ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, μετά την πρόσφατη περιπέτεια της υγείας του, και την απόφασή του να μεταβεί σε εξειδικευμένο κέντρο στην Αμερική για να επιστρέψει με υποσχέσεις για μεταφορά και άλλων ασθενών εκεί για θεραπεία (αλήθεια τι έγινε επί τούτου;), να είναι σε θέση να καταλάβει έστω και κατ’ ελάχιστον την ταλαιπωρία των καρκινοπαθών αν διαβάζει αυτές τις γραμμές. Καθώς όσες περίπου ώρες χρειάστηκε να ταξιδέψει αεροπορικώς τόσες χρειάζονται και οι καρκινοπαθείς από την Πάφο για να μεταβούν στη Λευκωσία και να επιστρέψουν αυθημερόν, διανύοντας 300 χλμ, με τη διαφορά ότι αυτοί το κάνουν κάθε μέρα. Χάνοντας πολύτιμες ώρες, τις οποίες μετά τη διάγνωση σίγουρα θα ήθελαν να περάσουν διαφορετικά, ειδικά όσοι είναι γονείς...

 «Να ξεκινάτε πιο νωρίς»


Την αναλγησία του κράτους μπορεί κανείς εμπράκτως να αντιληφθεί από μια και μόνο επιστολή του αστυνομικού διευθυντή Τροχαίας Αρχηγείου το 2011 προς τον ΠΑΣΥΚΑΦ. Ο Σύνδεσμος είχε αιτηθεί τότε όπως του δοθεί έγκριση να μπορεί το λεωφορείο του που μεταφέρει τους καρκινοπαθείς για θεραπεία στο Ογκολογικό Κέντρο να χρησιμοποιεί τη λωρίδα ασφαλείας (διαφυγής) στην είσοδο της Λευκωσίας όταν παρατηρείται κυκλοφοριακή συμφόρηση. Έτσι ώστε να μην καθυστερούν οι καρκινοπαθείς στα ραντεβού τους.

Η απάντηση; Αφού η Αστυνομία εξηγεί ότι αντιλαμβάνεται την ευαισθησία του θέματος σημειώνει ότι τη λωρίδα αυτή χρησιμοποιούν μόνο οχήματα της αστυνομίας και της πυροσβεστικής αλλά και ασθενοφόρα. Προχωρεί ωστόσο και ένα βήμα παραπέρα προβαίνοντας σε μια εισήγηση. Το λεωφορείο να ξεκινά πιο νωρίς για να αποφεύγει την κίνηση...

«Κοιτούσαν μόνο μπροστά» Στις περίπου δύο ώρες από την Πάφο στη Λευκωσία και άλλες τόσες για την επιστροφή μου δόθηκε η ευκαιρία να συζητήσω και με τον οδηγό, τον κ. Πανίκο Χρυσάνθου για τα δικά του βιώματα. Στον ΠΑΣΥΚΑΦ από το 2003 και στο τιμόνι για τη διαδρομή Πάφου- Λευκωσίας και πίσω από το 2011. Ωστόσο η μέρα που τον σημάδεψε ήταν, όπως μου εξομολογήθηκε χαμηλοφώνως η 17η Φεβρουαρίου 2012. Μου επιβεβαίωνε έτσι και τα όσα προ μηνών κατήγγειλε δημόσια ιατρός για το ότι υπήρξαν περιπτώσεις όπου καρκινοπαθείς πέθαναν μέσα στο λεωφορείο καθ΄ οδόν για Πάφο, επιστρέφοντας από τη Λευκωσία όπου είχαν μεταβεί για χημειοθεραπεία. Στις 17 Φεβρουαρίου 2012 ένας 50χρονος από την Πάφο κατά την επιστροφή από το Ογκολογικό με το λεωφορείο, πλησίον της Ακτής του Κυβερνήτη έπαθε ακατάσχετη αιμορραγία στο στομάχι, όχι βεβαίως λόγω της μεταφοράς του αλλά λόγω της αρρώστιας του, όπως μου εξήγησε αργότερα ο βουλευτής και ογκολόγος Αδάμος Αδάμου. Για να προσθέσει με τη σειρά του ότι σε μια άλλη τέτοια διαδρομή στο παρελθόν καρκινοπαθής πέθανε από ανακοπή. Ο κ. Πανίκος όσο πιο ψύχραιμα μπορούσε βγήκε από τον αυτοκινητόδρομο στην πρώτη έξοδο- που ευτυχώς ήταν μόλις λίγα μέτρα πιο κάτω-τον μετέφερε από την πίσω πόρτα του λεωφορείου έξω όπου επιχείρησε να του παράσχει πρώτες βοήθειες (παρότι δεν υπάρχει νοσηλευτής στα λεωφορεία των συνδέσμων, οι οδηγοί έχουν συγκεκριμένη κατάρτιση ενώ στο όχημα υπάρχει οξυγόνο και απινιδωτής). Εις μάτην. Ο άνθρωπος ξεψύχησε με το ασθενοφόρο να έρχεται 40 λεπτά μετά. «Οι υπόλοιποι επιβάτες;» ρώτησα αντιλαμβανόμενη ποια ψυχολογία θα είχαν. «Οι υπόλοιποι ασθενείς έμειναν στη θέση τους, ακίνητοι όλη αυτή την ώρα κοιτάζοντας μόνο μπροστά. Την επόμενη μέρα οι πλείστοι δεν ήρθαν με το λεωφορείο» μου λέει και συνειδητοποιώ από τον τόνο της φωνής του τη συναισθηματική του φόρτιση.  Ο κ. Πανίκος, όπως και ο κ. Αντρέας και η κ. Χριστίνα, οι άλλοι οδηγοί που γνώρισα δεν είναι μόνο οδηγοί. Είναι και συνοδοί και συμπαραστάτες και ψυχολόγοι των ασθενών που μεταφέρουν. Αφανείς ήρωες για τους οποίους οι σύνδεσμοι, ο ΠΑΣΥΚΑΦ και ο Αντικαρκινικός, πρέπει να νιώθουν ιδιαίτερα περήφανοι.

Δεσμεύσεις για λειτουργία ακτινοθεραπευτικού Τμήματος στη Λεμεσό

«θα γίνει» επί δέκα και πλέον Υπουργών Υγείας


Κάτι ενδεχομένως θα ήξερε ο νυν υπουργός Υγείας όταν στις πιο πρόσφατες δηλώσεις του (13/1/2016)  για το πότε θα λειτουργήσει το ακτινοθεραπευτικό τμήμα στο νοσοκομείο Λεμεσού είπε ότι δεν μπορεί να πει «μεγάλα λόγια» αλλά εξέφρασε την ελπίδα πως «σύντομα το Υπουργείο θα είναι έτοιμο να προχωρήσει σε συγκεκριμένες ανακοινώσεις επί του θέματος».  Άλλωστε μεγάλα λόγια και εξαγγελίες- μόνο κορδέλες επί χάρτου δεν έκοψαν- λέχθηκαν και ανακοινώθηκαν πολλές φορές από τους προκατόχους του τουλάχιστον τα τελευταία 15 χρόνια. Η δημιουργία του είχε εξαγγελθεί το 2003, επί υπουργίας Φρίξου Σαββίδη, αν και ήδη από τη δεκαετία του ΄80 οι σύνδεσμοι καρκινοπαθών συγκέντρωναν χορηγίες για αυτό. Το έργο πάγωσε για χρόνια κι όταν τελικά προκηρύχθηκε διαγωνισμός, το 2009 επί υπουργίας Χρ. Πατσαλίδη, διακόπηκε ξανά, όταν διαπιστώθηκε πως η προϋπολογιζόμενη δαπάνη ήταν κατά 4,5 εκατ. ευρώ τουλάχιστον υπερκοστολογημένη.

Δηλώσεις, συζητήσεις, καταγγελίες γίνονται διαχρονικά από βουλευτές, κόμματα, συνδέσμους ωστόσο μένουμε ακόμη στον ίδιο παρονομαστή. Μια και μόνο αναζήτηση στο αρχείο του «Πολίτη» με λέξεις κλειδιά «ακτινοθεραπευτικό Λεμεσού» εμφανίζει πάνω από 200 δημοσιεύματα από το 2001 και εντεύθεν. Παραθέτουμε λίγες μόνο αναφορές:

17/02/2004: Σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο υπουργείο Υγείας, η οικογένεια Μουσκή -που στο παρελθόν είχε ενδιαφερθεί να προχωρήσει σε δωρεά ύψους 1 εκ. λιρών για το συγκεκριμένο σκοπό- είδε τις κρατικές υπηρεσίες να της παραδίδουν το προσχέδιο με τις ειδικές ανάγκες του κτιρίου που θα στεγάσει το ακτινοθεραπευτικό τμήμα Λεμεσού.

03/07/2004: «Στόχος της κυβέρνησης είναι η αναβάθμιση και όχι η υποβάθμιση των υπηρεσιών», δήλωσε η υπουργός Υγείας Ντίνα Ακκελίδου εξηγώντας ότι «αναβάθμιση σημαίνει ότι δημιουργούμε νέο Ογκολογικό Ακτινοθεραπευτικό Κέντρο στη Λεμεσό το οποίο έχει υπηρεσίες οι οποίες δεν προσφέρονται στο παλιό νοσοκομείο Λευκωσίας και είναι ανάλογες με του Ογκολογικού της Τράπεζας Κύπρου».

06/10/2010: Το Ακτινοθεραπευτικό της Λεμεσού έχει δρομολογηθεί και θα γίνει, διαβεβαίωσε χθες ο υπουργός Υγείας, Χρίστος Πατσαλίδης, ωστόσο, για την υπόθεση του υπέρογκου υπολογισθέντος κόστους δημιουργίας του, στον πρώτο διαγωνισμό, ο οποίος ακυρώθηκε, οι έρευνες θα χρειαστεί να ξεκινήσουν από την αρχή, ώστε να διασφαλιστεί το ανεξάρτητο και πλήρες του πορίσματος.

20/09/2011: Δύο έργα, τα οποία οι σύνδεσμοι καρκινοπαθών αναμένουν εδώ και πολλά χρόνια να υλοποιηθούν, πήραν την περασμένη Τετάρτη την έγκριση του Υπουργικού Συμβουλίου. Ο λόγος για τα ακτινοθεραπευτικά τμήματα στα νοσοκομεία Λευκωσίας και Λεμεσού για τα οποία, αν και ξεκινούν από διαφορετικές αφετηρίες, υπάρχουν τα κονδύλια ώστε να ολοκληρωθούν, αφού η σχετική πρόβλεψη είχε γίνει στον προϋπολογισμό του 2011.

02/02/2012: Ο Υπουργός Υγείας Σταύρος Μαλάς ενημέρωσε ότι η Ογκολογική-Ακτινοθεραπευτική Μονάδα θα γίνει στο υπόγειο του Κέντρου Υγείας στη Λινόπετρα αντί στο Γενικό Νοσοκομείο της Λεμεσού.

17/01/2013: Η Βουλή απάντησε αρνητικά στο αίτημα του υπουργείου Οικονομικών για αποδέσμευση του κονδυλίου 4 εκατ. ευρώ από τον προϋπολογισμό του υπουργείου Υγείας για το 2013, που προορίζεται για την αγορά ιατρικού και άλλου εξοπλισμού για τις ανάγκες των ακτινοθεραπευτικών κέντρων Λευκωσίας και Λεμεσού.

18/09/2014: Μελέτη εμπειρογνωμόνων, αναφορικά με την αναγκαιότητα δημιουργίας επιπρόσθετων ακτινοθεραπευτικών κέντρων στο Δημόσιο, διεξάγει το υπουργείο Υγείας, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωσή του.
13/01/2016: Αλλαγή σχεδιασμών για το ακτινοθεραπευτικό κέντρο της Λεμεσού, το οποίο, όπως ξεκαθάρισε ο υπουργός Υγείας Γιώργος Παμπορίδης, δεν θα δημιουργηθεί στο υπόγειο του Κέντρου Υγείας Λινόπετρας, αλλά, βάσει της ειδικής μελέτης που διενεργήθηκε, στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού

Η αλήθεια από τον δρ. Αδάμου Στις σελίδες 38-39 της Στρατηγικής Αντιμετώπισης του Καρκίνου που ψηφίστηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο και τη Βουλή ομόφωνα το 2009 σημειώνεται ότι θα πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των γραμμικών επιταχυντών οι οποίοι ενδείκνυται να τοποθετηθούν στο Γ. Ν. Λευκωσίας. ‘Ηδη, σημειωνόταν επιπρόσθετα, έχει ξεκινήσει η εγκατάσταση στο Γενικό Νοσοκομείο Λεμεσού. Μιλώντας στον «Π» ο νυν πρόεδρος του Αντικαρκινικού Συνδέσμου, βουλευτής και Ογκολόγος Αδάμος Αδάμου και μέχρι πρότινος πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τον Καρκίνο εξήγησε ότι πλέον η Στρατηγική χρειάζεται, έξι χρόνια μετά με βασικούς της πυλώνες να μην έχουν ακόμη υλοποιηθεί, επικαιροποίηση. Την εισήγησή του είχε μεταβιβάσει και στον νυν υπουργό Υγείας όταν τον περασμένο Οκτώβριο έληξε η 5ετής θητείας της Εθνικής Επιτροπής. Είναι Ιανουάριος ωστόσο και ακόμη δεν έχει διοριστεί νέα. «Ας κάνουν πρώτα δυο τρεις σωστές κινήσεις» σημειώνει ο κ. Αδάμου και ας μην διορίσουν νέα επιτροπή. Την ίδια ώρα ο δρ. Αδάμου παραδέχεται ότι σε αυτά τα πέντε χρόνια υπήρξαν πολλές και έντονες διαφωνίες μεταξύ των μελών της επιτροπής με αποτέλεσμα το κεφάλαιο ακτινοθεραπεία να παραμένει κενό στις ετήσιες εκθέσεις που υποβάλλονταν στους εκάστοτε υπουργούς Υγείας. «Τα μέλη της επιτροπής εκπροσωπούσαν το Ογκολογικό Κέντρο, τους ιδιώτες ογκολόγους και τους ογκολόγους των δημοσίων νοσηλευτηρίων. Οι οποίοι αντιδρούσαν τα μέγιστα στην πρωτοκαθεδρία που έπρεπε να έχει το ογκολογικό κέντρο. Φυσικά ο καθένας υποστήριζε τις θέσεις του ωστόσο εμένα εκείνο που ήταν πάντα στο μυαλό μου ήταν πως να εξυπηρετηθεί καλύτερα ο άρρωστος. Στο τέλος της ημέρας δεν εξυπηρετήθηκε γιατί δεν έγιναν τα ακτινοθεραπευτικά που ήταν απαίτηση των επαρχιών Λεμεσού και Πάφου» σημειώνει ο κ. Αδάμου.